Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – human papillomavirus) wiąże się z brodawkami narządów płciowych, zmianami przednowotworowymi i nowotworami zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Wiele nowotworów szyjki macicy, pochwy, sromu, odbytu oraz jamy ustnej i gardła można przypisać zakażeniu HPV, a rak szyjki macicy stanowi 84% wszystkich nowotworów związanych z infekcją tym wirusem¹. Mimo że większość zakażeń HPV ulega naturalnej eliminacji lub przybiera postać latentną dzięki działaniu układu immunologicznego, u istotnej liczby kobiet po ekspozycji na HPV rozwinie się dysplazja szyjki macicy, a u części z nich nastąpi ostatecznie progresja do raka szyjki macicy. Ocenia się, że do 50 roku życia około 80% wszystkich kobiet będzie narażonych na kontakt z jednym z typów wirusa HPV lub zostanie nim zakażonych, a u mniej więcej 10% z nich rozwinie się trwałe zakażenie HPV, które zwiększa ryzyko raka szyjki macicy¹.

W przeprowadzonych badaniach wykazano zależność przyczynowo-skutkową między HPV a rakiem szyjki macicy, a genotypy HPV związane z dużym ryzykiem zachorowania, takie jak HPV16 i HPV18, odpowiadają za 70% przypadków raka szyjki macicy^2,3. W celu zapobiegania chorobom związanym z HPV opracowano szczepionki pobudzające wytwarzanie przeciwciał neutralizujących, które chronią przed zakażeniem określonymi typami tego wirusa. Obecnie komercyjnie dostępne szczepionki przeciwko HPV wykorzystują cząsteczki podobne do wirusa (VLP – virus-like particles) zbudowane z głównego białka kapsydu wirusa L1. Ich wstrzyknięcie wywołuje wytworzenie dużej ilości przeciwciał obecnych w krążeniu systemowym, które ostatecznie zapobiegają zakażaniu komórek gospodarza przez HPV.

Na światowym rynku dostępne są 3 główne typy szczepionek przeciwko HPV:

• szczepionka 2-walentna Cervarix (GlaxoSmithKline) – składająca się z VLP HPV16/18 oraz opatentowanego adiuwantu AS04
• szczepionka 4-walentna Gardasil (Merck) – zawierająca VLP genotypów HPV: 6, 11, 16, 18 oraz adiuwant w postaci soli glinu
• szczepionka 9-walentna Gardasil 9 (Merck) – oparta na szczepionce 4-walentnej, ale zawierająca również VLP dodatkowych 5 onkogennych genotypów HPV: 31, 33, 45, 52 oraz 58.

Dziewięciowalentna szczepionka przeciwko HPV została wprowadzona z zamiarem zapobiegania 90% przypadków raka szyjki macicy na całym świecie. W 2014 roku została zarejestrowana przez amerykańską Food and Drug Administration (FDA) do podawania w 2 ...