Hematologia
Leukocytoza – kiedy jest groźna?
dr n. med. Magdalena Witkowska
prof. dr hab. n. med. Piotr Smolewski
Zwiększenie liczby krwinek białych może być spowodowane przez wiele różnych czynników. Leukocytoza jest objawem bardzo orientacyjnym i ogólnym. Może być związana z procesami fizjologicznymi lub toczącymi się w organizmie procesami zapalnymi. Bardzo ważne, by w przypadku utrzymującej się leukocytozy, której nie daje się wyjaśnić żadnymi przyczynami, lekarz zlecił specjalistyczną diagnostykę.
CELE ARTYKUŁU
Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:
- rozpoznać leukocytozę
- wdrożyć diagnostykę różnicową leukocytozy
- wdrożyć podstawowe leczenie najczęstszych przyczyn leukocytozy
- rozpoznać przypadki leukocytozy niewymagające dalszej diagnostyki lub terapii
- rozpoznać przypadki leukocytozy wymagające pilnej diagnostyki u innych specjalistów
Wprowadzenie
Krwinki białe to pojęcie dość ogólne. Opisuje bardzo różnorodną grupę komórek, które odgrywają istotną rolę w procesach obronnych ustroju. Prawidłowo całkowita liczba krwinek białych (WBC – white blood cells count) we krwi obwodowej wynosi 4,0-10,0 × 109/l.1 Badanie WBC jest jednak bardzo orientacyjne i ogólne. Oprócz zmian ilościowych należy zawsze ocenić wzór odsetkowy krwinek białych, czyli wzór rozszerzony o liczbę każdego rodzaju krwinek białych w jednostce objętości. W zależności od tego, który z rodzajów leukocytów występuje we krwi obwodowej w zwiększonej liczbie, mówimy o neutrofilii, eozynofilii, bazofilii, limfocytozie lub monocytozie. Rozmaz może być zbadany pod mikroskopem (potocznie nazywany jest wtedy rozmazem ręcznym) lub w analizatorze automatycznym. Obecnie dostępne automatyczne liczniki hematologiczne są w stanie policzyć i ocenić poszczególne podtypy leukocytów w bardzo krótkim czasie, jednak tylko wtedy, gdy krwinki te są prawidłowe. Metoda mikroskopowa, chociaż bardziej praco- i czasochłonna, umożliwia dokładniejszą ocenę populacji krwinek. Pozwala ocenić stopień dojrzałości, w tym obecność form młodszych lub bardziej dojrzałych w szeregu rozwojowym, oraz występowanie form atypowych. Dodatkowo można zaobserwować zmiany morfologiczne charakterystyczne dla chorób rozrostowych. Ocena rozmazu krwi obwodowej powinna być przeprowadzana na podstawie wartości bezwzględnych. Korzystanie z wartości odsetkowych bywa źródłem błędów. Pełna interpretacja podwyższonej leukocytozy jest możliwa tylko po wykonaniu ręcznego rozmazu krwi obwodowej. Prawidłowy wzór odsetkowy krwinek białych przedstawiono w tabeli 1.
Funkcja i grupy leukocytów
Leukocyty są odpowiedzialne za odporność organizmu i walkę z różnego rodzaju patogenami. Pojęcie krwinki białe obejmuje jednak grupę różnych komórek, z których każda ma inną budowę i funkcję. Leukocyty możemy podzielić na:
