Pulmonologia

Czy należy jeszcze mówić o atypowym zapaleniu płuc?

dr n. med. Grażyna Durska

Samodzielna Pracownia Medycyny Rodzinnej, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Adres do korespondencji: dr n. med. Grażyna Durska, Samodzielna Pracownia Medycyny Rodzinnej, Pomorski Uniwersytet Medyczny, ul. Podgórna 22/23, 70-205 Szczecin; e-mail: grazynadurska@wp.pl, fammed@pum.edu.pl

Zapalenie płuc jest siódmą przyczyną wszystkich zgonów i ich najczęstszą przyczyną wśród chorób infekcyjnych. W Polsce, podobnie jak w krajach rozwiniętych, wskaźnik ten wynosi około 50-60 przypadków na 100 tys. zachorowań.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

  • przedstawić rys historyczny terminu atypowe zapalenie płuc
  • omówić współczesny pogląd na używanie terminu atypowe zapalenie płuc
  • wymienić patogenezę zapaleń płuc nazywanych kiedyś atypowymi
  • rozpoznać zapalenie płuc nazywane kiedyś atypowym
  • omówić metody leczenia zapaleń płuc uznawanych kiedyś za atypowe

Wprowadzenie

Mimo coraz nowocześniejszych metod diagnostycznych i terapeutycznych zapalenia płuc stanowią nadal istotny problem kliniczny. Według danych szacunkowych zapadalność na pozaszpitalne zapalenia płuc w populacji ogólnej to 10 przypadków na 1000 osób na rok (u małych dzieci 40/1000, dorosłych 5/1000, >70 r.ż 35/1000).

Niepowodzeniem kończy się leczenie 5% zapaleń płuc leczonych w warunkach ambulatoryjnych i 30% w warunkach szpitalnych. Przebieg choroby jest wypadkową zjadliwości drobnoustroju, sprawności układu immunologicznego chorego oraz skuteczności terapii. Leczenie zgodne z EBM ułatwiają rekomendacje i wytyczne towarzystw naukowych.1-3

Zgodnie z aktualną wiedzą zapalenia płuc podzielono na:

  • pozaszpitalne zapalenia płuc (PZP)
  • szpitalne zapalenia płuc (SZP).


Podział ten uwzględnia wpływ miejsca, w którym doszło do zachorowania, na przebieg choroby i jej rokowanie, związane przede wszystkim z rodzajem czynnika etiologicznego (tab.1).

W świetle tych danych dawny podział zapaleń płuc na:

  • typowe (wywołane przede wszystkim przez Streptococcus pneumoniae)
  • atypowe (wywołane przez Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, Chlamydia psittaci, Legionella pneumophila)


jest już podziałem historycznym i nie powinien być używany. Określenie „atypowe zapalenie płuc” wynikało przede wszystkim z odmiennego przebiegu klinicznego oraz braku wrażliwości bakterii na antybiotyki β-laktamowe.1-3,5-7

Podział i objawy zapaleń płuc wg BTS

Brytyjskie Towarzystwo Chorób Klatki Piersiowej (BTS – British Thoracic Society) wprowadziło podział na:

  • pozaszpitalne zapalenia płuc
    • objawy ostrego zakażenia dolnych dróg oddechowych – kaszel i ≥1 inny objaw zakażenia dolnych dróg oddechowych (duszność, ból opłucnowy, krwioplucie)
    • nowe zlokalizowane objawy w badaniu przedmiotowym klatki piersiowej
    • przynajmniej jeden z objawów ogólnoustrojowych (poty, dreszcze, bóle mięśniowe lub temperatura ciała ≥38°C)
    • nie ma innego wyjaśnienia dla stwierdzanych objawów
  • szpitalne zapalenia płuc – do rozwoju choroby dochodzi po co najmniej 48 h od hospitalizacji i spełnione są poniższe kryteria:
    • objawy podmiotowe i przedmiotowe wskazują na ostre zapalenie dolnych dróg oddechowych
    • RTG klatki piersiowej uwidacznia niestwierdzane wcześniej zacienienie, niezwiązane z inną chorobą (np. obrzęk płuc, nowotwór, zawał płuca itp.).

Rozpoznanie to nie obejmuje pacjentów z chorobą nowotworową lub w stanie immunosupresji, przyjętych z powodu zapalenia płuc na oddział onkologiczny, hematologiczny, opieki paliatywnej, chorób zakaźnych oraz chorych z zaostrzeniem przewlekłej obtur...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Podział i objawy zapaleń płuc wg BTS

Brytyjskie Towarzystwo Chorób Klatki Piersiowej (BTS – British Thoracic Society) wprowadziło podział na:

Zapalenia płuc mykoplazmatyczne

Mycoplasma pneumoniae jest najmniejszą, pozbawioną ściany komórkowej bakterią Gram(–). Jedynym rezerwuarem bakterii jest człowiek. Do zakażenia dochodzi na drodze kropelkowej. Najczęściej [...]

Zapalenie płuc chlamydiowe

Rodzaj Chlamydia obejmuje trzy gatunki bakterii chorobotwórczych Gram(–). Bakteria jest bezwzględnym pasożytem wewnątrzkomórkowym, w związku z tym nie rośnie na pożywkach sztucznych.

Zapalenia płuc wywołane przez Legionella pneumophila

Pałeczki z rodziny Legionella należą do tlenowych bakterii Gram(–). Podobnie jak Chlamydie są pasożytami wewnątrzkomórkowymi, bytującymi wewnątrz monocytów, makrofagów pęcherzykowych oraz wewnątrz [...]

Leczenie zapaleń płuc wywołanych bakteriami atypowymi

Mało charakterystyczny obraz zapaleń płuc o etiologii atypowej oraz jego podobieństwo do obrazu klinicznego zapaleń płuc o etiologii wirusowej, a w przypadku zakażenia wywołanego przez [...]

Podsumowanie

Większość zapaleń płuc o etologii typowej i atypowej może być leczona ambulatoryjnie. W przypadku ciężkiego przebiegu choroby, braku efektu terapii, a także u osób z grup wysokiego [...]
Do góry