Żywienie w okresie okołooperacyjnym

Domowe żywienie pozajelitowe chorych z wielopoziomową niedrożnością przewodu pokarmowego na tle rozsiewu nowotworowego

dr hab. n. med. Jacek Sobocki

mgr Adriana Szczepaniak

dr n. med. Joanna Kaczanowska

Klinika Chirurgii Ogólnej i Żywienia Klinicznego Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Jacek Sobocki, Klinika Chirurgii Ogólnej i Żywienia Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa

Decyzję o rozpoczęciu żywienia dożylnego w warunkach domowych trzeba podejmować rozważnie, zgodnie z kryteriami towarzystw naukowych.

Wstęp

Wielopoziomowa niedrożność przewodu pokarmowego na tle rozsiewu nowotworowego jest niezwykle frustrującym przypadkiem dla chirurga. Zazwyczaj przed operacją nie ma wystarczających danych i pacjent wśród klasycznych objawów rozwiniętej niedrożności jest kwalifikowany do laparotomii. Po otwarciu jamy brzusznej postępowanie ogranicza się najczęściej do laparotomii zwiadowczej. Wyłonienie stomii w niedużej odległości od więzadła Treitza, owszem, zazwyczaj rozwiązuje problem niedrożności, ale powoduje na tyle duże zaburzenia metaboliczne, że takie postępowanie jest mniej korzystne niż sama niedrożność. W podejściu klasycznym (zwłaszcza w mniejszych ośrodkach), ze względu na brak możliwości pomocy, pacjenci umierają po kilku, kilkunastu dniach w szpitalu, domu lub hospicjum. Postępowanie takie, choć nadal dość powszechne, znacznie odbiega od współczesnego stanu wiedzy medycznej.

Postępowanie

Co zatem należy zrobić? Optymalnym postępowaniem jest założenie gastrostomii endoskopowej lub – jeśli taki zabieg jest niemożliwy – wykonanie chirurgicznej gastrostomii, zwłaszcza jeśli rozpoznanie zostało ustalone w trakcie laparotomii. Celem tego zabiegu jest odbarczenie zalegania żołądkowego z nieporównywalnie większym komfortem chorego niż taki zabieg przeprowadzony z użyciem sondy nosowo-żołądkowej. Po wygojeniu rany, ustabilizowaniu metabolicznym chorego oraz wyleczeniu zakażeń należy go zgłosić do ośrodka zajmującego się domowym żywieniem pozajelitowym.

W Polsce funkcjonuje Sieć Ośrodków Leczenia Niewydolności Jelit. Należą do niej ośrodki mające pełną możliwość leczenia i wieloletnie doświadczenie:

  • Klinika Chirurgii Ogólnej i Żywienia Klinicznego WUM w Warszawie
  • Oddział Chirurgii Ogólnej i Leczenia Niewydolności Przewodu Pokarmowego Szpitala Wielospecjalistycznego w Skawinie koło Krakowa
  • Centrum Leczenia Żywieniowego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Pirogowa w Łodzi
  • Klinika Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterolo-gicznej w Poznaniu
  • Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Leczenia Żywieniowego w Lublinie
  • Ośrodek Żywienia Klinicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie.


W Europie w różnych krajach chorzy z wielopoziomową niedrożnością nowotworową stanowią od 8% do 60% pacjentów żywionych pozajelitowo w domu. W Polsce jest to 30% spośród około 800 chorych, czyli między 200 a 300 chorych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zalecenia ESPEN

Eksperci European Society for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN) zalecają wprowadzenie żywienia pozajelitowego u chorych onkologicznych w celu:

Kryteria Cross Cancer Institute

Odrębne kryteria przygotowali eksperci z Cross Cancer Institute w Kanadzie. Według tych zaleceń rozpoczęcie domowego żywienia pozajelitowego zależy od pięciu głównych kryteriów:

Wyniki badań

Mackenzie i Gramlich podsumowali w swojej metaanalizie prospektywne i retrospektywne badania nad domowym żywieniem pozajelitowym chorych z zaawansowaną chorobą nowotworową. Mediana przeżycia od wprowadzenia domowego [...]

Polskie wytyczne

Według polskich wytycznych warunki, jakie musi spełniać chory, aby przyjęto go do programu domowego żywienia pozajelitowego, są następujące:

Własne doświadczenia

Optymalnym rozwiązaniem jest zaplanowanie dalszego leczenia onkologicznego przed przeniesieniem chorego do specjalistycznego ośrodka. Warunkiem bezwzględnie koniecznym jest gotowość członka rodziny lub [...]

Podsumowanie

Zalecenia domowego żywienia pozajelitowego u pacjentów z niedrożnością przewodu pokarmowego na tle rozsiewu nowotworowego nieustannie są przedmiotem debaty i wzbudzają wiele kontrowersji dotyczących głównie [...]
Do góry