Czy otyłość jest istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań u żywego dawcy nerki?

lek. Sylwia Dudzicz

prof. dr hab. n. med. Andrzej Więcek

Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Andrzej Więcek

Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych,

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

ul. Francuska 20/24, 40-027 Katowice

e-mail: awiecek@sum.edu.pl

• Omówienie powikłań zarówno okołooperacyjnych, jak i występujących w krótkim oraz odległym czasie po nefrektomii – porównanie otyłych żywych dawców z pacjentami z prawidłową masą ciała

• Ryzyko wystąpienia schyłkowej niewydolności nerek u otyłych żywych dawców

• Osoby otyłe jako potencjalni kandydaci na żywych dawców narządu – co na to wytyczne European Renal Best Practice Guideline oraz Kidney Disease Improving Global Outcomes?

W ostatnich latach obserwuje się zwiększenie częstości występowania otyłości w populacji ogólnej zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się1. W związku z tym coraz częściej do programu żywego dawstwa nerki kwalifikowani są kandydaci z nadmierną masą ciała. W grupie otyłych żywych dawców częstość rozwoju powikłań okołooperacyjnych oraz występujących w krótkim okresie po nefrektomii jest podobna do dawców z prawidłową masą ciała. Stwierdzono jednak większe ryzyko komplikacji, w tym schyłkowej niewydolności nerek, wśród otyłych dawców.

Epidemiologia

Każdego roku populacja chorych oczekujących na przeszczepienie nerki zwiększa się w bardzo szybkim tempie. Liczba wykonywanych transplantacji nerki oraz liczba dawców wzrasta jednak bardzo wolno, co oznacza niedobór narządów przeznaczonych do przeszczepienia. Najkorzyst­niejszym rozwiązaniem jest zwiększenie liczby żywych dawców nerki. Kilkanaście lat temu ustalono, że u kandydatów należy wykluczyć wszelkie nieprawidłowości w zakresie stanu zdrowia, w tym również otyłość. Zgodnie z zaleceniami Poltransplantu wartości wskaźnika masy ciała (BMI – body mass index) powyżej 30 kg/m2 są przeciwwskazaniem względnym do donacji narządu, a BMI powyżej 35 kg/m2 całkowicie dyskwalifikuje kandydata. Jednak w odpowiedzi na niedobór narządów i zmiany zachodzące w populacji ogólnej ośrodki transplantacyjne coraz częściej kwalifikują do donacji osoby otyłe. Według World Health Organization (WHO) otyłość stwierdza się, gdy BMI wynosi powyżej 30 kg/m2. Obecnie ponad 40% populacji krajów rozwiniętych ma nadwagę, a otyłość dotyczy 20%. Prognozuje się, że w 2020 roku ponad 50% mężczyzn w krajach wysoko rozwiniętych będzie otyłych, a kolejne 40% będzie miało nadwagę2. Szacuje się, że do 2040 roku ogólna częstość rozwoju chorób przewlekłych związanych z otyłością, w tym cukrzycy, udarów mózgu, choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego, zwiększy się o co najmniej 30%3. Według danych uzyskanych z National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) odsetek osób otyłych w populacji ogólnej w USA wzrósł z 27,5% w 1999 roku do 36,5% w latach 2011-20144. Według raportu opublikowanego w 2017 roku przez Inter­national Society of Nephrology (ISN) Global Kidney Health Atlas w państwach europejskich problem ten dotyczy 20-30% populacji ogólnej5. W Australii i Nowej Zelandii w 2014 roku odsetek osób otyłych w grupie żywych dawców nerki wyniósł 21% w porównaniu z 13% w 2010 roku6.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Powikłania okołooperacyjne i w krótkim okresie po nefrektomii

Potencjalne powikłania okołooperacyjne u żywego dawcy nerki z BMI >30 kg/m2 to: dłuższy czas operacji, większa utrata krwi w trakcie zabiegu chirurgicznego, większe nasilenie [...]

Powikłania w odległym okresie po nefrektomii

W licznych badaniach populacyjnych wykazano związek między otyłością a rozwojem przewlekłej choroby nerek. U osób z BMI powyżej 30 kg/m2 bez uprzednio rozpoznanej choroby nerek [...]

Aktualne wytyczne

Autorzy wytycznych European Renal Best Practice Guideline opublikowanych w 2015 roku w rozdziale dotyczącym wyboru kryteriów kwalifikacyjnych kandydatów na żywych dawców nerki zalecają [...]

Podsumowanie

Otyłość jest coraz częściej akceptowana u żywych dawców nerki lub też nie jest brana pod uwagę w trakcie kwalifikacji kandydata do donacji nerki. [...]

Do góry