Okiem praktyka

Łysienie bliznowaciejące – najnowsze zasady leczenia

Lek. Bartosz Miziołek1
Dr hab. med. Beata Bergler-Czop2

1Oddział Dermatologii SPSKM w Katowicach
2Katedra i Klinika Dermatologii SUM w Katowicach

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Beata Bergler-Czop, Katedra i Klinika Dermatologii SUM, ul. Francuska 20-24, 40-027 Katowice

Łysienie bliznowaciejące stanowi rzadki, klinicznie zróżnicowany zestaw zaburzeń powodujących trwałą i nieodwracalną utratę włosów, która często prowadzi do poważnego dyskomfortu i problemów psychicznych u pacjenta.


Klasyfikacja łysienia bliznowaciejącego opiera się na obrazie klinicznym i wyniku badania histopatologicznego (ryc.1-3).[1] Klinicznie ta forma nieodwracalnej utraty włosów cechuje się widocznym zanikiem ujść mieszków włosowych w ogniskach wyłysienia. Histologicznie odpowiada to zniszczeniu mieszka włosowego i zastąpieniu go tkanką włóknistą. Zaburzenia te mogą być pierwotne, kiedy mieszek włosowy sam jest celem procesu chorobowego, lub wtórne, gdy mieszki włosowe są zniszczone przypadkowo w ramach bardziej ogólnego uszkodzenia tkanek (np. głębokie zakażenia skóry, oparzenia termiczne, uraz lub promieniowanie jonizujące).[1-3]

W klasyfikacji europejskiej do grupy łysień bliznowaciejących należy również łysienie zanikowe, gdzie czynnikiem uszkadzającym jest odczyn zapalny. Klinicznie skóra ulega ścieńczeniu, a liczba mieszków włosowych się zmniejsza. Typowe dla łysienia zanikowego są również pozostające pęczki włosów, dające tzw. objaw pędzla. W badaniu histopatologicznym dominuje spadek liczby lub całkowity zanik mieszków włosowych, przy zachowanych mięśniach przywłośnych i pochewkach włóknistych, prostopadłych do powierzchni naskórka. Mogą również występować okołonaczyniowe nacieki limfocytarne. Nacieki wokół mieszka sugerują już chorobę towarzyszącą. Niektórzy autorzy za prototyp łysienia zanikowego uważają łysienie rzekomoplackowate (pseudopelade) Brocqa, a także łysienie w przebiegu tocznia rumieniowatego ogniskowego (DLE) oraz liszaja płaskiego (LPP).[1,3,4]

W nomenklaturze amerykańskiej rozpoznanie pseudopelade ustala się po wykluczeniu wszystkich innych chorób. Natomiast tak naprawdę nie wiadomo, czy jest to odrębna jednostka chorobowa, czy też stadium końcowe innych dermatoz.[1]

Odpowiedni dobór terapii w łysieniu bliznowaciejącym zależy przede wszystkim od rodzaju komórek w nacieku zapalnym obserwowanym w badaniu histopatologicznym wycinka skórnego. W sytuacji gdy dominują nacieki limfocytarne (lichen planopilaris, frontal fibrosing alopecia, pseudopelade Brocq, discoid lupus erythromatosus), zaleca się terapię bazującą przede wszystkim na lekach immunomodulujących lub immunosupresyjnych. Łysienie z dominującymi naciekami z neutrofilów (folliculitis decalvans) najlepiej odpowiada na terapię antybiotykami oraz sulfonami. Mieszane, limfocytarno-neutrofilowe nacieki zapalne wymagają terapii kombinowanej z użyciem obu wyżej wymienionych opcji leczenia. W przypadku niestwierdzenia aktywnych nacieków zapalnych w wycinku skórnym (obraz burn-out), nie ma konieczności włączania terapii, gdyż proces łysienia jest już nieaktywny, a choroba uległa samoograniczeniu.[1,24,26]

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Liszaj płaski mieszkowy (LPP)

Jako wstępne leczenie zalecane jest stosowanie glikokortykosteroidów miejscowo, zarówno w postaci maści oraz kremów, jak i podawanych na drodze iniekcji śródskórnych. [...]

Łysienie włókniejące czołowe (frontal fibrosing alopecia, FFA)

Ze względu na podobny obraz histopatologiczny zmian FFA uważane jest za wariant kliniczny LPP, jednak leczenie pozostaje nieco odmienne. W przypadku [...]

Pseudopelade Brocq

Przez wielu autorów nie jest traktowane jako odrębna jednostka chorobowa, ale jako stadium końcowe innych dermatoz. Ze względu na trudności w [...]

Toczeń rumieniowaty ogniskowy (DLE)

Wstępne leczenie obejmuje silne glikokortykosteroidy (betametazon, klobetazol) stosowane 2 ×/dzień miejscowo w maści lub w kremie. Takie leczenie można uzupełnić o [...]

Folliculitis decalvans (FD)

Jest to postać łysienia, które ostatecznie przebiega z bliznowaceniem, a dominujące nacieki zapalne są przede wszystkim neutrofilowe. W związku z najbardziej [...]

Kiedy przeszczep mieszków włosowych?

Utracone w obszarze bliznowacenia mieszki włosowe nie pozwalają na odrost włosów w miejscu zajętym procesem chorobowym. Jedyną opcją odtworzenia włosów obszaru [...]

Do góry