Lek. Katarzyna Dzilińska

Lek. Lidia Ruszkowska

Do bakterii wchodzących w skład mikrobiomu skóry zaliczamy:

• Staphylococcus saprophyticus,
• Staphylococcus epidermidis (najliczniej reprezentowany ziarenkowiec na skórze ludzkiej),
• Micrococcus luteus,
• M. roseus,
• M. varians.

Bakterie te występują na całej skórze. Najliczniej kolonizują obszary fałdów skórnych, takie jak:

• pachy,
• pachwiny,
• okolice anogenitalne.

Pozostaje kwestią kontrowersyjną, czy Staphylococcus aureus powinien być zaliczony do flory fizjologicznej – występuje on u 35 proc. populacji w okolicy nozdrzy przednich, u 20 proc. populacji możemy go wyhodować z okolicy krocza. Gronkowiec złocisty jest przyczyną wielu różnych infekcji i pozostaje najważniejszym patogenem. Gronkowce koagulazoujemne (np. S. epidermidis) należą do flory fizjologicznej, jednak w określonych warunkach również mogą wywołać choroby. Gronkowce mają zdolności do wytwarzania licznych czynników wirulencji, takich jak: hemolizyny (α, β, γ), które uszkadzają nie tylko erytrocyty, lecz również keratynocyty; enterotoksyny takie jak A-O czy TSST-1, które uczestniczą w zaostrzeniach atopowego zapalenia skóry czy patogenezie zespołu Kawasaki. Ponadto wytwarzają toksyny eksfoliatywne (ET A-D), które jako aktywne proteazy są w stanie rozszczepić desmogleinę, co jest przyczyną objawu Nikolskiego w gronkowcowym zespole skóry oparzonej. Do aerobowych maczugowców flory fizjologicznej, kolonizujących fałdy skórne, możemy zaliczyć:

• Corynebacterium minutissimum,
• C. lipophilicus,
• C. xerosis,
• C. jeikeium,
• Brevibacterium epidermidis.

Do beztlenowych form maczugowców, które lokalizują się w okolicy gruczołów łojowych oraz mieszków włosowych, zaliczamy:

• Propionibacterium acnes,
• P. granulosum,
• P. avidum.

Do Gram-ujemnych bakterii zaliczamy Acinetobacter spp. w szczególności obecny na skórze w okolicy pach oraz krocza.

W patogenezie chorób skóry bardzo często mamy do czynienia z florą mieszaną, najczęściej gronkowcowo-paciorkowcową.

Paciorkowce to Gram-dodatnie katalazoujemne bakterie, najczęściej klasyfikowane są w zależności od ich zdolności do hemolizy w agarze z krwią:

• β-hemoliza (zdolność do tworzenia jasnego obszaru w podłożu) jest to grupa bezwzględnie patogenna,
• α-hemoliza (zmiana zabarwienia podłoża na zielone), na ogół niepatogenna,
• γ-hemoliza oznacza brak reakcji.

Inną metodą klasyfikacji jest podział w zależności od polisacharydów w ścianie komórkowej – na grupy (A-D, G). Do grupy A zaliczamy Streptococcus pyogenes (płonica, paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego, ropne zapalenia skóry, zapalenia migdałków, odpowiedzialne są również za schorzenia immunopatologiczne wtórne, takie jak gorączka reumatyczna i kłębuszkowe zapalenie nerek. Do grupy B zaliczamy S. agalactiae wywołuje zakażenia ogniskowe w szczególności w drogach rodnych u kobiet, grupy C oraz G wywołują zapalenie gardła, zapalenie wsierdzia oraz posocznicę. Do grupy D należą enterokoki oraz Streptococcus bovis. Często oznaczany parametr laboratoryjny ASO – miano antystreptolizyny wykrywa świeże zakażenie paciorkowcami grupy A.[1,2]

Liszajec zakaźny

Jedną z najczęściej spotykanych chorób w gabinecie dermatologa jest liszajec zakaźny. Wyróżniamy dwie podstawowe formy:

• liszajec pęcherzowy,
• liszajec niepęcherzowy.

Niezależenie od postaci najczęstszymi czynnikami wywołującymi są Staphylococcus aureus oraz Streptococcus pyogenes. Choroba najczęściej dotyczy dzieci (w szczególności grupy wiekowej <6. r.ż.), u osób dorosłych najczęściej dochodzi do zakażenia poprzez bezpośredni kontakt z chorymi dziećmi. Schorzenie to szerzy się poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub z materiałem zakaźnym, np. wspólne przedmioty codziennego użytku (ręczniki, pościel). W klimacie umiarkowanym najczęściej mamy do czynienia ze wzrostem zachorowań w miesiącach letnich. Czynnikami predysponującymi do wystąpienia zakażenia są: