Od stomatologa dla dermatologów
Zapalenie kątów ust – jak nie popełnić błędu?
Lek. stom. Urszula Papierz
Lek. stom. Agnieszka Żegota
Dr n. med. Anna Dudko
Dr hab. med. Sebastian Kłosek, prof. nadzw.
Kątowe zapalenie jamy ustnej (AC, cheilitis angularis) jest kliniczną diagnozą większości zmian w obrębie jednego lub obu kątów ust o różnej etiologii. Zmiany te mają najczęściej pochodzenie zakaźne, ale istnieje wiele różnych czynników ogólnoustrojowych predysponujących do ich pojawienia się. Często też, zwłaszcza u dzieci, dużą role odgrywają czynniki miejscowe, wrażliwość dzieci na różne środki kontaktowe, zabawki, kosmetyki i żywność.[1,5]
Zapalenie dotyczy najczęściej jednocześnie skóry i błony śluzowej w okolicy kątów ust. Klinicznie zmianę charakteryzują: maceracja, rumień i tworzenie „skorupowatych” zgrubień, czasem mogą się tworzyć pęknięcia o różnej głębokości z tendencją do krwawień. Zmiany mogą być bolesne i swędzące. Stan ten może trwać od kilku dni do kilku lat.[3]
Epidemiologia
AC jest względnie częstą chorobą, stanowi 0,7-3,8 proc. zmian w jamie ustnej u dorosłych i 0,2-15 proc. u dzieci, ogólnie występuje najczęściej u dorosłych między 30. a 60. r.ż. zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Jest to najczęstszy objaw infekcji grzybiczych i bakteryjnych warg.[6]
Etiologia
Etiologia cheilitis angularis jest zróżnicowana, podłoże ma charakter wieloczynnikowy pochodzenia zakaźnego z wieloma czynnikami predysponującymi. Bezpośrednim czynnikiem etiologicznym jest najczęściej infekcja wywołana przez:
- drożdże (Candida albicans) – 20 proc. przypadków,
- gronkowce lub paciorkowce – 15-20 proc. przypadków,
- oba rodzaje patogenów jednocześnie – 60 proc. przypadków.
Patogeny wykazywane są w badaniach mikrobiologicznych, ale biorąc pod uwagę, że kątowe zapalenie jamy ustnej jest rozpoznaniem klinicznym, podłoże pojawienia się tych zmian jest bardziej złożone.[1,5]
Candida albicans bytuje na błonach śluzowych i skórze u ok. 40-75 proc. populacji, nie dając żadnych objawów. Kątowe zapalenie ust jest z kolei często rozpoznawanym rodzajem kandydozy jamy ustnej.[3]
Badania epidemiologiczne pokazują związek pomiędzy zmniejszonym pionowym wymiarem okluzji a kątowym zapaleniem warg. Tu należy wspomnieć o grupie pacjentów z całkowitym bezzębiem (nieużytkujących protez) ze znacznie obniżoną dolną wysokością twarzy, u większości których obserwuje się tendencję do zalegania śliny w obszarach kątów ust, co w konsekwencji prowadzi do zapalenia kątów ust.
