Interakcje farmakokinetyczne

Klasycznym przykładem takiej interakcji jest nasilenie działania pochodnych sulfonylomocznika oraz metforminy u pacjentów przyjmujących leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI), sartanów oraz diuretyków pętlowych.

Leki modyfikujące układ RAA w połączeniu z diuretykami pętlowymi mogą zmniejszać wydalanie nerkowe pochodnych sulfonylomocznika oraz metforminy i w tym mechanizmie nasilać ich działanie. Sytuacja jeszcze bardziej skomplikuje się, jeżeli równocześnie będą jeszcze stosowane niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które hamują w nerkach syntezę prostaglandyn.

Znaczna populacja pacjentów z cukrzycą z powodu współistnienia zaburzeń lipidowych oprócz leków przeciwcukrzycowych przyjmuje statyny. Z punktu widzenia praktycznego istotne są także interakcje, szczególnie farmakokinetyczne, statyn, a szczególnie symwastatyny, atorwastatyny i lowastatyny.

Statyny te metabolizowane są aktywnie przez izoenzym 3A4 cytochromu P450, a leki, które są inhibitorami tego izoenzymu, mogą podnosić poziom statyn w surowicy krwi i zwiększać ryzyko wystąpienia miopatii, a nawet rabdomiolizy.

W farmakoterapii mamy nierzadko do czynienia ze zjawiskiem polipragmazji, związanym z równoczesnym stosowaniem kilku leków, które nie uzupełniają efektu terapeutycznego, natomiast ich łączne stosowanie zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Przykłady polipragmazji przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2. Przykłady polipragmazji.

Korzyści kontra ryzyko

Ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa farmakoterapii jest unikanie kojarzenia leków o podobnym profilu działań niepożądanych.

Jak widać z przedstawionych informacji, politerapia zwiększa ryzyko wystąpienia niekorzystnych interakcji pomiędzy równocześnie stosowanymi lekami. Polifarmakoterapia w każdym przypadku musi być dobierana indywidualnie, tak aby korzyści z niej płynące przekraczały ryzyko związane z wystąpieniem działań niepożądanych związanych z interakcjami leków.

W przypadku pacjentów z cukrzycą warto przyjrzeć się szczegółowo poszczególnym lekom stosowanym w farmakologicznym leczeniu cukrzycy.

Należy pamiętać, że leki przeciwcukrzycowe są metabolizowane przez izoenzymy cytochromu P450, jednak kliniczne znaczenie interakcji związanych z tym faktem musi być rozpatrywane indywidualnie. W tabeli 3 zebrano informacje dotyczące metabolizmu leków przeciwcukrzycowych.

Tabela 3. Metabolizm wątrobowy leków przeciwcukrzycowych.

INTERAKCJE POCHODNYCH SULFONYLOMOCZNIKA (GLIKLAZYD, GLIPYZYD, GLIMEPIRYD)

Do najbardziej istotnych w praktyce interakcji pochodnych sufonylomocznika należą interakcje z lekami nasilającymi efekt hipoglikemizujący. U pacjentów leczonych pochodnymi sulfonylomocznika przeciwwskazane jest równoległe stosowanie mikonazolu w postaci preparatów działających miejscowo na błony śluzowe jamy ustnej. Spośród NLPZ nie zaleca się równoległego stosowania fenylobutazonu.

Skojarzone leczenie z innymi lekami, które mogą nasilać efekt hipoglikemiuzujący, powinno odbywać się pod kontrolą. Dotyczy to w szczególności:

• równoczesnego stosowania innych leków przeciwcukrzycowych (insulina, akarboza, biguanidy),
• leków β-adrenolitycznych, flukonazolu, inhibitorów ACE, antagonistów receptorów H₂, inhibitorów MAO, sulfonamidów i NLPZ.