Dietetyka
Zastosowanie indeksu glikemicznego w dietoterapii cukrzycy typu 2
Dr inż. Beata Sińska
Dr n. med. Alicja Kucharska
Niezależnie od stanu klinicznego oraz stopnia zaawansowania choroby niezbędnym elementem leczenia cukrzycy jest terapia behawioralna w zakresie tzw. terapeutycznego stylu życia obejmującego: urozmaiconą dietę, regularną aktywność fizyczną, unikanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu, optymalny czas snu oraz unikanie stresu.
Szczególnie istotne znaczenie odgrywa dieta, która powinna bazować na zasadach prawidłowego żywienia skierowanych do osób zdrowych i jednocześnie uwzględniać indywidualne potrzeby chorego związane z wiekiem, płcią, poziomem aktywności fizycznej, a także preferencjami żywieniowymi i kulturowymi oraz statusem ekonomicznym pacjenta.
Choć nie ma diety uniwersalnej dla wszystkich pacjentów z cukrzycą, warto zwrócić uwagę na zalecenia, takie jak:
- spożywanie częstych i regularnych posiłków,
- kontrolowanie wielkości porcji konsumowanej żywności,
- kontrolowanie ilości spożywanych węglowodanów (w całej diecie i poszczególnych posiłkach),
- ograniczanie żywności zawierającej węglowodany łatwo przyswajalne.
Dieta powinna być prawidłowo zbilansowana i realizować zapotrzebowanie pacjenta na energię oraz wszystkie składniki pokarmowe.
Aktualne rekomendacje Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) dotyczące udziału energii z poszczególnych składników w diecie osób chorujących na cukrzycę są następujące:
- białko 15-20 proc. (w przypadku osób z nadmierną masą ciała stosujących diety o obniżonej kaloryczności do 30 proc.),
- tłuszcze 30-35 proc.,
- węglowodany 45-60 proc.[1]
Ilość i jakość węglowodanów w diecie chorego
W zaleceniach dotyczących spożycia węglowodanów podkreśla się fakt, iż brakuje wystarczających dowodów naukowych pozwalających na ustalenie jednej, optymalnej ilości węglowodanów w diecie chorych na cukrzycę, a co za tym idzie – konieczność indywidualnego dostosowania ich ilości do potrzeb konkretnego pacjenta.
Generalnie ilość energii pochodzącej z węglowodanów powinna wynieść ok. 45 proc., jednak w przypadku, gdy węglowodany pochodzą z produktów o niskim indeksie glikemicznym (IG) i dieta zawiera dużo błonnika pokarmowego, dopuszcza się ich wyższy udział w ogólnej kaloryczności diety (do 60 proc.).
Z kolei u pacjentów o niskiej aktywności fizycznej i małych możliwościach jej zwiększenia można czasowo zalecać niższą podaż węglowodanów (25-45 proc.). W diecie chorego na cukrzycę głównym źródłem węglowodanów powinny być niskoprzetworzone pełnoziarniste produkty zbożowe:
- pieczywo razowe,
- makaron pełnoziarnisty,
- ryż brązowy,
- kasze gruboziarniste.
