Dążymy do celu
Wirus zapalenia wątroby typu C w patogenezie insulinooporności
Dr n. med. Irmina Korzeniewska-Dyl1
Dr n. med. Łukasz Kępczyński2
Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) jest należącym do rodziny flaviviridae wirusem RNA, który wywołuje przewlekłe zapalenie wątroby u około 160 mln osób na świecie.[1] Dane epidemiologiczne wskazują na liczne powiązania zaburzeń metabolicznych, takich jak insulinooporność oraz stłuszczenie wątroby, z zakażeniem HCV.
W 1998 roku po raz pierwszy pojawiły się doniesienia o zwiększonej (4-8-krotnie) częstości występowania nowych przypadków cukrzycy u chorych HCV dodatnich.[2] Upośledzoną tolerancję glukozy i cukrzycę spotyka się częściej u chorych zakażonych HCV w porównaniu z chorymi zakażonymi HBV.[3] Obserwowano, że infekcja HCV wyprzedza wystąpienie cukrzycy u chorych w starszym wieku, z nadwagą i u płci męskiej, a insulinooporność mierzona za pomocą wskaźnika HOMA-IR lub za pomocą euglikemicznej hiperinsulinowej klamry metabolicznej jest zwiększona u osób zakażonych różnymi typami HCV w porównaniu z resztą populacji.[4]
Metaanaliza zbierająca dane na temat cukrzycy w zakażeniu HCV potwierdziła sprawstwo wirusa w rozwoju insulinooporności.[5] Jednocześnie obserwowano, że eradykacja HCV prowadzi do poprawy wrażliwości na insulinę.[6]
Interferencja HCV w szlak sygnału insuliny
W świetle obecnych danych zakłada się bezpośrednią ingerencję białek rdzeniowych wirusa w wewnątrzkomórkowy szlak sygnału insuliny w hepatocycie. Istotą działania insuliny po połączeniu z receptorem insulinowym (IR) jest przemieszczenie się transportera glukozy GLUT-4 na powierzchnię komórek, co umożliwia dokomórkowy transport glukozy. Efekt działania insuliny zależy od złożonej kaskady powiązanych ze sobą reakcji enzymatycznych. Po połączeniu insuliny z receptorem dochodzi do autofosforylacji receptora, a następnie do fosforylacji tyrozynowych reszt wewnątrzkomórkowo położonych białek adaptorowych – substratów receptora insulinowego: IRS-1 i IRS-2.
W przeciwieństwie do fosforylacji reszt tyrozynowych fosforylacja reszt serynowych osłabia sygnał insulinowy – jest to rodzaj negatywnej regulacji działania insuliny w warunkach fizjologicznych, która jednak w pewnych warunkach może przełożyć się na rozwój insulinooporności.
Inne czynniki, które hamują aktywację białek IRS, to: fosfatazy białkowe tyrozyny (PTPs), szczególnie PTP1B, która defosforyluje reszty tyrozynowe receptora insulinowego lub IRS-1/2, a także supresory sygnału cytokinowego (SOCS), takie jak SOCS-1 i SOCS-3, które prowadzą do degradacji IRS-1/2 zależnej od ubikwityny.[7]
Kluczowy dla metabolicznego efektu insuliny jest szlak kinazy fosfatydyloinozytolu-3 (PI3K) i kinazy białkowej B – inaczej kinazy Akt. Fosforylacja reszty tyrozyny w IRS-1 prowadzi do aktywacji kinazy fosfatydyloinozytolu-3 (PI3K) głównie klasy I....
