Praktyka kliniczna

Behawioralna profilaktyka i terapia w praktyce diabetologicznej

Prof. zw. dr hab. med. Jan Tatoń

Warszawski Uniwersytet Medyczny, Towarzystwo Edukacji Terapeutycznej

Adres do korespondencji: prof. zw. Jan Tatoń, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Towarzystwo Edukacji Terapeutycznej, e-mail: j.taton@interia.pl

Ocenia się, że w etiologii cukrzycy typu 2 ok. 50 proc. wpływów należy przypisać czynnikom genetycznym i ok. 50 proc. czynnikom środowiskowym. Współczesne zmiany w środowiskowych uwarunkowaniach życia dużych populacji szczególnie łączą się ze stałym zwiększaniem się zapadalności na cukrzycę typu 2, rozwojem jej powikłań i chorób skojarzonych. Szczególnie patogennie oddziałują nowe, behawioralne ow etiologii cukrzycy typu 2 ok. 50 proc. wpływów należy przypisać czynnikom genetycznym i ok. 50 proc. czynnikom środowiskowym. Współczesne zmiany w środowiskowych uwarunkowaniach życia dużych populacji szczególnie łączą się ze stałym zwiększaniem się zapadalności na cukrzycę typu 2, rozwojem jej powikłań i chorób skojarzonych. Szczególnie patogennie oddziałują nowe, behawioralne okoliczności, czyli zmiany w stylu życia.[1,2]

Na społeczne znaczenie profilaktyki i terapii behawioralnej wskazują analizy epidemii cukrzycy. Według International Diabetes Federation, Diabetes Atlas, wyd. VII (2017)[3] liczba przypadków cukrzycy w Polsce wynosi w populacji dorosłej (20.-79. r.ż.) ok. 2 mln. Przewiduje się, że w roku 2035 zwiększy się o 55 proc. Jednocześnie liczbę przypadków stanu przedcukrzycowego w Polsce oceniono na ok. 5 mln.

Ważną szansą ograniczenia tych zagrożeń jest wprowadzenie profilaktyki i terapii behawioralnej, która w ujęciu personalistycznym okazuje się skuteczna. Wskazuje na tę okoliczność wiele badań. Do głównych i już klasycznych należą badania zespołów Knowlera W.C. i wsp. – USA,[4] Lindströma J. i wsp. – Finlandia,[5] Pan X. i wsp. – Chiny.[6] Stosowanie rekomendacji i zaleceń behawioralnych jako kierunku działań każdego lekarza powinno mieć rutynowy charakter.

Behawioralna profilaktyka i terapia w stylu żywienia

Sposób odżywiania osób z cukrzycą typu 2 wynika z wprowadzonych do praktyki zasad „medycyny opartej na dowodach” (EBM – Evidence Based Medicine) oraz stosowania zaleceń „skupionych na indywidualnej charakterystyce pacjenta” (patient-centred care).[7,8]

Rekomendacje dotyczące terapeutycznego żywienia osób z cukrzycą typu 2 można podzielić na 2 działy. Pierwszy obejmuje ogólne, behawioralne zasady żywienia, drugi sposoby ich realizacji w praktyce pacjentów.

Zasady te można sformułować następująco:

1. Sposób odżywiania się osób z cukrzycą typu 2 musi w pełni stosować się do naukowo uzasadnionych celów i metod żywienia osób zdrowych, czyli do fizjologii żywienia; zasada powyższa odnosi się do potrzeb jakościowych oraz ilościowych żywienia.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Behawioralna profilaktyka i terapia w stylu żywienia

Sposób odżywiania osób z cukrzycą typu 2 wynika z wprowadzonych do praktyki zasad „medycyny opartej na dowodach” (EBM – Evidence Based [...]

Wysiłki mięśniowe

Wysiłek mięśniowy powoduje zwiększenie dokomórkowego transportu glukozy i jej katabolizmu w wyniku regulacji odpowiednich układów biologicznych w sposób niezależny od insuliny [...]

Zasady terapii behawioralnej w warunkach korporacyjnego stylu pracy

Z uwagi na wymagania związane z „korporacyjnym” stylem pracy i życia pacjenci z cukrzycą znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji. Chcąc [...]

Behawioralne ujęcie alkoholizmu

U chorych na cukrzycę picie alkoholu powoduje szereg specyficznych powikłań.

Behawioralna profilaktyka i odrzucenie palenia tytoniu

Można stwierdzić, że nałóg palenia tytoniu dotyczy ok. 20 proc. osób z cukrzycą:

Behawioralne ujęcie stresów

Istnieją 4 kategorie stresów życiowych szczególnie nasilone przez cukrzycę:[16]

Podsumowanie

Profilaktyka i terapia behawioralna ukształtowała się obecnie jako odrębny, ujmujący całokształt działań każdego lekarza zajmującego się budowaniem pełnej opieki medycznej i [...]

Do góry