Zasady farmakoterapii
Klinicznie istotne interakcje statyn
Lek. Anna Witkowska
Dr hab. med. Marlena Broncel
Statyny stanowią podstawę farmakoterapii zarówno w prewencji pierwotnej, jak i wtórnej chorób sercowo-naczyniowych (ChSN).[1] Schorzenia układu krążenia według danych GUS są w populacji polskiej główną przyczyną zgonów (ponad 45 proc. wszystkich zgonów).[2] Dlatego też pacjentów zażywających statyny można spotkać w gabinecie każdego lekarza, niezależnie od specjalności, a znajomość działania oraz zasad ich stosowania jest istotną składową skutecznej i bezpiecznej terapii.
Chorzy na cukrzycę są obciążeni dwukrotnie większym ryzykiem rozwoju ChSN.[3] Według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) statyny należy stosować u pacjentów:
- z cukrzycą typu 1 i 2 ze współistniejącymi ChSN,
- z cukrzycą typu 1 i 2 z przewlekłą chorobą nerek,
- z cukrzycą typu 1 i 2 w wieku > 40. r.ż., bez współistniejących ChSN, ale z obecnym co najmniej jednym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego lub jednym powikłaniem narządowym (np. mikroalbuminurią).
Statyny można rozważyć u chorych na cukrzycę typu 1 i 2 w wieku 18-39 lat, bez współistniejących ChSN, u których stężenie LDL-C wynosi > 100 mg/dl (> 2,6 mmol/l), lub ze zwiększonym ryzykiem ChSN związanym z obecnością innych czynników ryzyka takich jak:
- cukrzycowa choroba nerek,
- retinopatia,
- nieprawidłowa kontrola glikemii,
- nadciśnienie tętnicze,
- dodatni wywiad rodzinny w kierunku przedwczesnego występowania choroby naczyń,
- długi czas trwania cukrzycy.[4]
Całkowita nietolerancja statyn (odnosi się do co najmniej dwóch różnych statyn, w tym jednej niezależnie od stosowanej dawki i drugiej w najniższej dawce: rozuwastatyna 5 mg/d., atorwastatyna 10 mg, symwastatyna 10 mg, lowastatyna 20 mg, prawastatyna 40 mg, fluwastatyna 40 mg, pitawastatyna 2 mg) występuje rzadko – zaledwie w 1-2 proc. przypadków.[5,6]
Do czynników zwiększających ryzyko działań ubocznych tych leków należą:
- niedoczynność tarczycy,
- interakcje lekowe,
- duży wysiłek fizyczny,
- podeszły wiek,
- ciężka infekcja.
Współczesna farmakoterapia cukrzycy zakłada podanie kilku leków w celu uzyskania pożądanego efektu terapeutycznego – redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego. Pomiędzy podanymi równocześnie preparatami zawsze dochodzi do wzajemnego oddziaływania, czego wynikiem może być zmiana końcowego efektu działania każdego z nich. Interakcje często są efektem pożądanym i korzystnym (np. zwiększenie siły działania leku, zmniejszenie dawki leku z utrzymaniem tej samej skuteczności w celu uniknięcia toksyczności lub zminimalizowania oporności na leki),[7] czasami jednak skutkują działaniem niepożądanym, a nawet toksycznym. Szacuje się, że przyczyną ok. 2,8 proc. hospitalizacji,[8] a u osób w wieku podeszłym nawet 4,8 proc.[9] są niekorzystne interakcje lekowe.
