Psychologia
Ukryty pacjent – obciążenia opiekuna osoby chorej przewlekle
Mgr pielęgniarstwa Magdalena Rękas
Mgr pielęgniarstwa Marta Brzuszek
Mgr pielęgniarstwa Julia Martyn
Dr hab. med. Artur Mazur
Pomaganie człowiekowi, bliska więź z osobą potrzebującą jest realizowana w zawodach tzw. pomocowych. Zalicza się do nich pracowników ochrony zdrowia, pracowników socjalnych, nauczycieli, policjantów, adwokatów, osoby duchowne. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, wymagającą od chorego oraz opiekuna stałej opieki i kontroli. Jest to złożony proces leczenia, polegający na współpracy z zespołem terapeutycznym.
Przedmiotem wielu badań jest zespół wypalenia, który dotyka osoby mające bliski kontakt z potrzebującymi pomocy. Jednak w tej grupie udzielających pomocy jako zagrożonych wypaleniem nie wymienia się opiekunów i członków rodzin osób chorych przewlekle. Coraz częściej badacze zwracają uwagę na problem wypalenia terapeutycznego osób chorujących przewlekle oraz problem przeciążenia opiekunów osoby chorej.[1]
Istota problemu
Definicja zespołu wypalenia powstawała przez wiele lat. W 1963 roku zaistniało pojęcie „zdystansowanej troski”, którym definiowano potrzebę zaangażowania w relacje z podopiecznym, ale z zachowaniem dystansu chroniącego osobę pomagającą – lekarza.
W 1970 roku psycholog Philip Zimbardo wyznaczył ramy zaangażowania pojęciem „zdehumanizowanej troski”. W jej rozumieniu lekarz bądź opiekun powinien traktować biorcę opieki bardziej jak przedmiot niż osobę, by chronić się przed negatywnymi emocjami wynikającymi z poczucia bezradności.
Ta postawa znalazła później swoje miejsce jako składowa zespołu wypalenia, określana mianem depersonalizacji.[2] Pierwszego opisu zjawiska wypalenia zawodowego dokonał psychiatra Herbert Freudenberger w 1974 roku. Śledząc pracę młodych, ofiarnych wolontariuszy w ośrodku dla młodocianych narkomanów zauważył, że już po roku intensywnej pracy doświadczali oni utraty energii, motywacji i zaangażowania. Obserwowane zjawisko opisał jako spadek energii u pracownika pojawiający się na skutek przytłoczenia problemami innych. Ten sam autor, wraz z Richelsonem, definiuje wypalenie jako „stan zmęczenia czy frustracji wynikający z poświęcenia się jakiejś sprawie, sposobowi życia lub związkowi, co nie przyniosło oczekiwanej nagrody”.[3]
Według Heleny Sęk, wypalenie jest skutkiem niepowodzenia w zmaganiu się ze stresem, którego nie zmodyfikowano własną aktywnością zaradczą. Sformułowana w ten sposób definicja wskazuje jednocześnie na problem i sposób jego rozwiązania, czyli aktywn...
Definiowane przez badaczy wypalenie zawodowe wyraźnie dokonuje się w sytuacji stresu, relacji opiekuna i osoby pielęgnowanej oraz w odniesieniu do własnych pokładów radzenia sobie z sytuacją trudną. Ma ono charakter fazowy, a poszczególne etapy mo...
