Podsumowanie
U pacjentek po operacji bariatrycznej, zwłaszcza wywołującej zaburzenia wchłaniania, istnieje zwiększone ryzyko niedoborów żywieniowych (tab. 1). Ciąża może nasilać niektóre z tych niedoborów w wyniku zwiększenia zapotrzebowania na składniki odżywcze lub zmniejszenia ich spożycia, zwłaszcza jeżeli u pacjentki występują nudności i wymioty. Dostępne dowody dotyczące monitorowania niedoborów żywieniowych oraz stosowania suplementacji są niewystarczające, aby można było sformułować mocne zalecenia, stąd potrzeba dalszych badań naukowych w tej dziedzinie. U pacjentek należy nadal prowadzić monitorowanie i w razie potrzeby stosować suplementację, współpracując z zespołem chirurgii bariatrycznej i innymi specjalistami, a ginekolodzy położnicy powinni zachowywać czujność, zwracając uwagę na objawy podmiotowe i przedmiotowe niedoborów żywieniowych. Jeżeli prowadzi się uważne monitorowanie, u kobiet po operacji bariatrycznej można z dużym prawdopodobieństwem oczekiwać dobrych wyników ciąży.
Informacja dla pacjentek: Jeżeli jesteś w ciąży lub rozważasz ciążę po operacji bariatrycznej
Society for Maternal-Fetal Medicine z udziałem Michelle A. Kominiarek, MD
Co powinien wiedzieć mój ginekolog położnik o przeprowadzonej u mnie operacji bariatrycznej, aby móc się odpowiednio mną opiekować podczas ciąży?
Położnik musi wiedzieć, jaki rodzaj operacji bariatrycznej został wykonany. Na przykład, czy była to operacja wyłączenia żołądkowego techniką Roux-en-Y, czy też przewiązano żołądek regulowaną opaską? Lekarz będzie również chciał wiedzieć, czy wystąpiły jakieś powikłania operacji, takie jak konieczność przeprowadzenia drugiego zabiegu, zakrzepica lub konieczność przetoczenia krwi.Wiele kobiet z nieregularnymi cyklami miesiączkowymi po operacji bariatrycznej zaczyna miesiączkować bardziej regularnie. Po operacji bariatrycznej zwiększa się szansa zajścia w ciążę. Większość ekspertów zaleca, aby przed zajściem w ciążę po operacji bariatrycznej odczekać w przybliżeniu 18 miesięcy, dzięki czemu przed ciążą możliwe będzie uzyskanie docelowej masy ciała. Ważne zatem, aby stosować antykoncepcję przez pierwsze 18 miesięcy po operacji. Przeprowadzone badania wykazały, że kobiety, które zajdą w ciążę wkrótce po operacji bariatrycznej, wciąż mają szansę na zdrową ciążę, ale położnicy muszą dokładniej monitorować ich masę ciała i odżywianie się.
Jestem w pierwszym trymestrze ciąży i schudłam. Czy w ciąży nie powinnam przybierać na wadze?
Zasadniczo rzecz biorąc, ciąża jest okresem przybierania na wadze, a nie chudnięcia. U niektórych kobiet po operacji bariatrycznej dochodzi do utraty masy ciała podczas ciąży. Jeżeli pacjentka traci na wadze, lekarz powinien przeanalizować listę spożywanych przez nią pokarmów, a niekiedy może skierować ją na konsultację do dietetyka. Może również zlecić badania krwi. Jeżeli pacjentka będzie dalej tracić masę ciała lub nawet tylko nie przybierać na wadze, lekarz może zlecić częstsze badania ultrasonograficzne w celu skontrolowania, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Szczegółowe zalecenia będą zależały od masy ciała danej pacjentki w danym momencie.
Po operacji bariatrycznej stwierdzono u mnie niedokrwistość. Jak będzie ona kontrolowana podczas ciąży?
Niedokrwistość (mała liczba krwinek czerwonych) występuje u wielu pacjentek po operacji bariatrycznej. Jest ona również częsta podczas ciąży. Może wystąpić dlatego, że organizm nie otrzymuje wystarczających ilości składników odżywczych lub witamin, takich jak żelazo, witamina B12 lub kwas foliowy. Lekarz może zlecić badania, które ułatwią ustalenie przyczyny niedokrwistości. Jeżeli organizm potrzebuje więcej składników odżywczych lub witamin, lekarz przepisze odpowiedni preparat. Później lekarz może powtórzyć badania krwi, aby sprawdzić, czy niedokrwistość się zmniejszyła. Lekarz przeanalizuje również dietę i może zalecić spożywanie pewnych produktów, które mogą dostarczać niektórych potrzebnych składników odżywczych.
Mój chirurg bariatryczny zalecił, abym przyjmowała codziennie preparat wielowitaminowy. Czy są jakieś inne witaminy lub suplementy, które powinnam stosować w ciąży?
Podczas ciąży należy przyjmować jedną tabletkę preparatu wielowitaminowego dziennie. Dotychczas przyjmowany preparat wielowitaminowy należy zastąpić takim, który jest przeznaczony do stosowania w czasie ciąży, i rozpocząć przyjmowanie najlepiej jeszcze przed zajściem w ciążę. Kwas foliowy zawarty w preparacie witaminowym przeznaczonym dla ciężarnych jest ważny dla dziecka. Nie należy przyjmować innych suplementów, jeżeli nie zaleci tego lekarz. Po niektórych rodzajach operacji bariatrycznych wchłanianie składników odżywczych i witamin w żołądku lub jelicie jest utrudnione. W takich przypadkach lekarz może zalecić witaminę we wstrzyknięciach domięśniowych lub dożylnych.
Moja ostatnia ciąża przebiegała prawidłowo, ale to było jeszcze przed operacją bariatryczną. Czy są jakieś inne zmiany, których powinnam oczekiwać w trakcie opieki prenatalnej?
U większości ciężarnych po mniej więcej 24-28 tygodniach ciąży przeprowadza się przesiewowe badania w kierunku cukrzycy ciążowej. Kobiety z okresu poprzedniej ciąży mogą pamiętać, że piły słodki płyn w związku z badaniem wykrywającym cukrzycę. To badanie może być trudne do przeprowadzenia, jeżeli wykonano taką operację bariatryczną, jak wyłączenie żołądkowe techniką Roux-en-Y, lekarz może zatem zalecić inny sposób diagnostyki cukrzycy podczas ciąży. Jeżeli wykonano zabieg przewiązania żołądka regulowaną opaską, lekarz może przedyskutować z pacjentką kwestię, co zrobić z płynem znajdującym się w opasce. Można pozostawić taką samą ilość płynu, usunąć go, a nawet wprowadzić jeszcze więcej płynu. Jest to zabieg wykonywany przez chirurga bariatrycznego. W celu ustalenia najlepszego sposobu postępowania należy przedyskutować to zarówno z położnikiem, jak i chirurgiem. Niektóre rzadkie powikłania operacji bariatrycznych mogą wystąpić w dowolnym momencie, również podczas ciąży, i wpłynąć zarówno na matkę, jak i na dziecko. Dlatego tak ważne jest informowanie lekarza o występowaniu bólów brzucha, nudności lub wymiotów w dowolnym momencie trwania ciąży. Operacja bariatryczna nie wpływa na konieczność wykonania cięcia cesarskiego. Należy omówić z lekarzem kwestię najlepszego sposobu rozwiązania ciąży.
Czy mogę karmić piersią, jeżeli wcześniej przeszłam operację bariatryczną?
Tak. Zaleca się karmienie piersią, a sposób odżywiania się w tym okresie jest szczególnie ważny. Jeżeli stężenie składników odżywczych lub witamin w organizmie jest małe, może ono być małe również w mleku, ale zdarza się to rzadko. Lekarz opiekujący się dzieckiem powinien zostać poinformowany o występujących u matki niedoborach składników odżywczych lub witamin, aby można było dokładniej monitorować wzrost i rozwój dziecka. Wiele kobiet po operacji bariatrycznej wciąż ma nadwagę lub jest otyłych, co może opóźnić pojawienie się pokarmu. Można porozmawiać o tym z konsultantem ds. laktacji służącym pomocą i wsparciem w okresie karmienia piersią.
Stanowisko opracował Publications Committe of the Society for Maternal-Fetal Medicine z udziałem Donny Johnson, MD i zatwierdził 7 sierpnia 2013 roku Executive Committee of the Society. Ani dr Johnson, ani żaden z członków Publications Committee (zobacz listę członków w 2013 r. na stronie www.smfm.org) nie zgłasza żadnego konfliktu interesów związanego z tym artykułem.
Uwaga: Praktyka kliniczna stale się rozwija, a poszczególne przypadki mogą się od siebie różnić. Ta opinia jest odzwierciedleniem stanu wiedzy w momencie jej przyjęcia do publikacji i nie została stworzona z zamiarem ustalania standardów opieki położniczej. Ta publikacja nie odzwierciedla przekonań wszystkich członków Society for Maternal-Fetal Medicine.
Contemporary OB/GYN, Vol. 58, No. 10, October 3013, p. 45. Assesing nutritional needs in pregnant patients with prior bariatric surgery.