Wprowadzenie

Zespół przetoczenia krwi między płodami (TTTS – twin to twin transfusion syndrome; inne nazwy: stuck twin syndrome, twin oligohydramnios-polyhydramnios sequence, fetofetal transfusion, chorangiopagus twins) stanowi jedno z poważniejszych powikłań ciąży bliźniaczej jednokosmówkowej. W przypadkach nieleczonych stwierdza się wysoki, ponad 80% odsetek umieralności okołoporodowej płodów i noworodków, a u bliźniąt, które przeżyły – poważne zaburzenia kardiologiczne, neurologiczne i rozwojowe.

Epidemiologia

Częstość występowania TTTS nie została jak dotąd dokładnie określona. Wynika to z faktu, że zdarzające się w pierwszej połowie ciąży straty płodów nie są rejestrowane, a mogą być związane z nierozpoznanym TTTS.¹ Przyjmuje się, że TTTS występuje z częstością 1:40-1:60 ciąż bliźniaczych,^2-5 w tym w 9-15% ciąż jednokosmówkowych dwuowodniowych (JKDO)^1,3 i w 6% ciąż jednoowodniowych (JO).⁶

W Stanach Zjednoczonych dotyczy to około 3500 ciąż, w Anglii około 1600, a w Polsce 100-150 ciąż rocznie. TTTS może wystąpić także w ciąży trojaczej i o wyższej krotności, pod warunkiem że co najmniej dwa płody mają wspólne łożysko (JK).

Omówienie

Łożyska jednokosmówkowe występują prawie wyłącznie w ciążach bliźniaczych jednozygotycznych (JZ), a niezwykle rzadko w dwuzygotycznych (DZ). Dysk łożyska jest zawsze pojedynczy, a płody tej samej płci. Tylko w tego rodzaju łożyskach dochodzi do powstania połączeń naczyniowych między układami krążenia płodów – anastomoz. Występują one w prawie 100% przypadków i mogą przyjmować następujące postaci:

• bezpośrednie (powierzchniowe) – połączenia naczyń o tym samym ciśnieniu krwi: tętnicy z tętnicą (A-A) lub żyły z żyłą (V-V), przez które krew może przepływać w obu kierunkach, w zależności od aktualnie panującego ciśnienia w układzie krążenia płodów
• pośrednie (głębokie) – połączenia tętnicy z żyłą (A-V) przez pośredniczące naczynia włosowate znajdujące się w kosmkach końcowych, przez które – ze względu na różnice ciśnień panujące w tych naczyniach – krew może przypływać tylko w jednym kierunku – z tętnicy do żyły.

Obecność funkcjonalnie czynnych anastomoz w łożysku może prowadzić do wystąpienia powikłań, takich jak:

• przewlekła postać TTTS (TOPS – twin oligo-polyhydramnios sequence)
• zespół anemia-policytemia (TAPS – twin anemia polycythemia sequence)
• ostry zespół TTTS związany ze zgonem jednego z płodów (acute perimortem TTTS)
• ostry okołoporodowy zespół TTTS (acute perinatal TTTS)
• zespół odwróconego kierunku przepływu krwi (TRAP – twin reversed arterial perfusion sequence).