Temat numeru

Otyłość matczyna a mózg płodu

Andrea G. Edlow, MD, MSC1
Larissa H. Mattei, BA2

1Attending physician, Division of Maternal-Fetal Medicine, Department of Obstetrics and Gynecology, Tufts Medical Center, investigator, Mother Infant Research Institute, Tufts Medical Center, Boston, Massachusetts

2Fourth-year medical student, Tufts University School of Medicine, Boston, Massachusetts

Skala tego problemu wykracza poza programowanie metaboliczne płodu. Otyłość wywiera wpływ na rozwój układu nerwowego u płodu.

ZAGADNIENIA KLUCZOWE

  • Dane z dużych badań epidemiologicznych dowodzą związku między otyłością u matek a zaburzeniami neurorozwojowymi u ich potomstwa.
  • Wskazuje się na rolę zaburzeń dopaminergicznych szlaków sygnałowych w rozwoju pewnych zaburzeń psychicznych u ludzi.


W Stanach Zjednoczonych ponad 60% kobiet w wieku rozrodczym ma nadwagę, a 35% jest otyłych, co oznacza wzrost rozpowszechnienia otyłości przed ciążą o 70%.1,2 Równolegle ze wzrostem częstości występowania otyłości w dzieciństwie nastąpił też wzrost rozpowszechnienia zespołu metabolicznego o wczesnym początku.1-3 Chociaż obecnie dość dobrze wiadomo, że otyłość u matek, dieta bogatotłuszczowa i duży przyrost masy ciała podczas ciąży mogą wywierać niekorzystny wpływ na programowanie metaboliczne płodu i potomstwa, mniej rozpowszechniona jest świadomość potencjalnie szkodliwego wpływu na mózg płodu.

Tematem niniejszego przeglądu jest wpływ otyłości u matek, diety bogatotłuszczowej i dużego przyrostu masy ciała podczas ciąży na rozwój układu nerwowego płodu oraz zachowania obserwowane u potomstwa.

Dane z badań epidemiologicznych

Przekonujące dane z dużych badań epidemiologicznych dowodzą związku między otyłością u matek a różnymi zaburzeniami neurorozwojowymi u ich potomstwa. Wszystkie przytoczone zależności, ilorazy szans, wartości ryzyka względnego oraz spadki wartości ilorazu inteligencji osiągnęły istotność statystyczną w cytowanych badaniach, chyba że podano inaczej.

Zwiększone prawdopodobieństwo deficytów poznawczych, zmniejszenia wartości IQ i upośledzenia umysłowego

Ryzyko upośledzenia umysłowego lub deficytów poznawczych u potomstwa otyłych matek może się zwiększać od 1,3 do 3,6 razy.4,7 Otyłość u matek powiązano z pogorszeniem funkcji poznawczych potomstwa (np. zmniejszenie wartości ilorazu inteligencji u potomstwa otyłych kobiet o 2-5 punktów w porównaniu z dziećmi matek nieotyłych),4,8,9 a każdy wzrost wskaźnika masy ciała (BMI) o 1 kg/m2 wiązał się z istotnym zmniejszeniem wartości ilorazu inteligencji i ilorazu inteligencji niewerbalnej u potomstwa, co sugeruje zależność typu dawka–reakcja.8 Duży przyrost masy ciała podczas ciąży może nasilać ten związek.4 Otyłość matki przed ciążą w połączeniu z przyrostem masy ciała podczas ciąży o ponad 18 kg wiązała się z 3-krotnym wzrostem deficytu ilorazu inteligencji u potomstwa (średnio o 6,5 punktu mniej).4 Warto też zauważyć, że skrajnie małe wartości BMI przed ciążą (<18,5 kg/m2) również wykazywały istotny związek z mniejszą wartością ilorazu inteligencji u potomstwa, chociaż opisywany spadek jest mniejszy niż w przypadku otyłości matczynej.4,6

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Dane z badań epidemiologicznych

Przekonujące dane z dużych badań epidemiologicznych dowodzą związku między otyłością u matek a różnymi zaburzeniami neurorozwojowymi u ich potomstwa. Wszystkie przytoczone [...]

Ograniczenia dostępnych danych epidemiologicznych

W wyżej wspomnianych badaniach zdefiniowano otyłość matczyną przed ciążą jako deklarowany BMI przed ciążą lub zmierzony BMI we wczesnym okresie ciąży [...]

Fizjologia ciąży u otyłych kobiet

Jako główne mechanizmy leżące u podłoża ryzyka zaburzeń neurorozwojowych u potomstwa otyłych kobiet uznaje się:

Możliwości leczenia

Jako interwencje mające na celu ograniczenie zaburzeń neurorozwojowych u potomstwa w przypadku otyłości matczynej oceniano zmiany stylu życia i diety u [...]

Wskazówki dla praktyki klinicznej

U kobiet otyłych i z nadwagą właściwe może być poradnictwo w okresie przedzapłodnieniowym w celu omówienia zagrożeń oraz zachęcenia do redukcji [...]
Do góry