Strategie antybiotykoterapii

Small 18298

Tabela 1. Profilaktyka antybiotykowa w celu zapobiegania nawracającym zakażeniom dróg moczowych

Profilaktyka antybiotykowa jest bardzo skutecznym sposobem zmniejszania częstości występowania nawrotów ZUM. Do najczęściej stosowanych leków należą połączenie trimetoprimu z sulfametoksazolem lub sam trimetoprim, cyprofloksacyna, cefaleksyna oraz nitrofurantoina (tab. 1). Standardowe schematy dawkowania polegają na podawaniu małej dawki wieczorem w celu uzyskania efektywnego stężenia leku w moczu bez wywoływania oporności wśród bakterii flory jelitowej. Ma to zasadnicze znaczenie, ponieważ jelito jest źródłem potencjalnych uropatogenów i większe dawki wpłyną niekorzystnie na skuteczność profilaktyki.

Zalecane dawki to 80 mg trimetoprimu i 400 mg sulfametoksazolu, 250 mg cyprofloksacyny oraz 250 mg cefaleksyny. U pacjentek uczulonych na sulfonamidy można stosować sam trimetoprim w dawce 80 mg.

Nitrofurantoina jest bardzo użytecznym środkiem profilaktycznym, zwłaszcza ze względu na skuteczność przeciwko wielu szczepom Escherichia coli wytwarzających β-laktamazę o rozszerzonym zakresie działania (ESBL) oraz mniejsze prawdopodobieństwo wywołania oporności, ale zasadniczo odradza się stosowanie tego leku u osób w podeszłym wieku ze względu na relatywnie większe ryzyko poważnych działań niepożądanych, w tym włóknienia płuc. Stosowanie nitrofurantoiny musi więc być poprzedzone uważną oceną stosunku korzyści do ryzyka. U kobiet po menopauzie, u których ZUM są wyraźnie związane z aktywnością seksualną, można zalecać profilaktykę po stosunku.

W kilku badaniach wykazano, że odpowiednio przeszkolone kobiety mogą wiarygodnie rozpoznawać objawy ZUM i rozpoczynać empiryczne leczenie. Koncepcja samodzielnie rozpoczynanego leczenia zakłada umożliwienie pacjentce podjęcia wczesnej interwencji w przypadku ZUM, które nawracają z umiarkowaną częstotliwością (3-6 razy rocznie). Pacjentce przepisuje się jeden lek i zaleca, aby w momencie wystąpienia pierwszych objawów zakażenia rozpoczęła leczenie i przeprowadziła jego pełny kurs – typowo przez 3 dni w przypadku niepowikłanego ZUM. Jeżeli objawy nie reagują szybko na leczenie lub wiążą się z gorączką, pacjentka musi niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Samodzielnie rozpoczynane leczenie często zmniejsza niepokój chorej, skraca czas do rozpoczęcia leczenia i daje pacjentce poczucie kontroli. Należy jednak podkreślić, że tę strategię zaleca się tylko u dobrze współpracujących pacjentek, u których dokonano dokładnej oceny i przeprowadzono odpowiednie poradnictwo.

Podsumowanie

Nawracające ZUM u kobiet po menopauzie są częstym problemem, któremu można skutecznie przeciwdziałać, stosując kilkuetapowe podejście obejmujące uzyskanie danych z wywiadu i badań laboratoryjnych przemawiających za nawracającymi objawowymi ZUM, wykluczając utrzymywanie się obecności bakterii i nawrotów zakażenia, które wymagają dalszej diagnostyki, identyfikując i przeciwdziałając współistniejącym stanom przyczyniającym się do zakażenia, a także oferując pacjentce skuteczny sposób profilaktyki lub samodzielnie rozpoczynane leczenie. Omawiany problem należy odróżniać od bezobjawowej bakteriurii, która powinna być leczona zachowawczo, bez użycia antybiotyków.

Autorzy nie zgłosili konfliktów interesów odnoszących się do treści niniejszego artykułu.

Contemporary OB/GYN 2016;61(9):47-49

Do góry