Ginekologia dziecięca

Prawidłowy cykl miesiączkowy i zaburzenia miesiączkowania u dziewcząt

dr hab. n. med. Agnieszka Drosdzol-Cop1
lek. Agnieszka Białka1
lek. Agnieszka Tymińska-Bandoła2
mgr Weronika Powrosło1
prof. nadzw. dr hab. n. med. Rafał Stojko1
prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta1

1Katedra Zdrowia Kobiety, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

2Oddział Ginekologiczno-Położniczy z Pododdziałem Ginekologii Onkologicznej, Szpital Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Agnieszka Drosdzol-Cop, Katedra Zdrowia Kobiety, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ul. Medyków 12, 40-752 Katowice; e-mail: cor111@poczta.onet.pl

Zaburzenia miesiączkowania mające swój początek w okresie dojrzewania mogą wpływać na całe przyszłe życie reprodukcyjne, a także zachowania prozdrowotne młodych kobiet.

Wprowadzenie

Dojrzewanie płciowe jest okresem w rozwoju człowieka, w którym zachodzą zmiany hormonalne i somatyczne prowadzące do uzyskania pełnej dojrzałości płciowej, umożliwiającej reprodukcję. Dojrzewanie to z ginekologicznego punktu widzenia charakteryzuje się rozwojem drugorzędowych i trzeciorzędowych cech płciowych. Fizjologiczne procesy występujące u dorosłych kobiet w okresie pokwitania dopiero się kształtują, a niektóre z nich – uznawane za patologie – u nastolatek są całkowicie normalne.

Cykl miesiączkowy

Średni wiek wystąpienia pierwszej miesiączki, określanej jako menarche, w naszej populacji to mniej więcej 13 rok życia. Prawidłowo powinna się ona pojawić między 10 a 16 rokiem życia, jednak jest to zależne od uwarunkowań genetycznych, społecznych, ekonomicznych, a nawet urbanizacyjnych. Najczęściej w ciągu 18-24 miesięcy po menarche cykle miesiączkowe są nieregularne i bezowulacyjne, co może utrzymywać się nawet do 6 lat. Jest to czas dalszego rozwoju układu hormonalnego i rozrodczego oraz mechanizmów sprzężeń zwrotnych.1

W okresie okołopokwitaniowym wzrasta aktywność generatora, znajdującego się w podwzgórzu, wydzielającego gonadoliberynę (GnRH). Prowadzi to do zwiększonego wydzielania gonadotropin przysadkowych – hormonu luteinizującego (LH) i hormonu folikulotropowego (FSH) – a te z kolei stymulują jajniki do produkcji steroidów płciowych. Mechanizm odpowiedzialny za kontrolę wydzielania GnRH jest zależny od układu neuroprzekaźników, takich jak dopamina, noradrenalina, kwas aminoglutaminowy, kisspeptyna, kwas γ-aminomasłowy i opioidy.2-4

Uważa się, że dojrzewanie płciowe zostaje zapoczątkowane, gdy rozpoczyna się wydzielanie kisspeptyny – neuropeptydu, który umożliwia reaktywację wydzielania GnRH. Przed okresem dojrzewania stymulacja GnRH powoduje wydzielanie FSH i LH w stosunku 20:1. Wraz z pojawieniem się dojrzewania płciowego sekrecja gonadotropin w ciągu nocy wzrasta, a dotyczy to szczególnie LH. Odpowiednie pulsacyjne wydzielanie GnRH jest niezbędne do uzyskania adekwatnego wydzielania FSH i LH, a wraz z przebiegiem procesu dojrzewania ustala się dojrzała proporcja wydzielania LH:FSH, wynosząca 1:1, a także zwiększona ilość wydzielanych gonadotropin w ciągu dnia.2-4

W konsekwencji estrogeny zaczynają być wytwarzane w znaczącej ilości. Początkowo mogą one zwrotnie hamować wydzielanie GnRH i powodować występowanie cykli bezowulacyjnych. Estrogeny zwiększają liczbę receptorów dla GnRH na gonadotropach przedniego...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zaburzenia miesiączkowania

Najczęściej występującym zaburzeniem cyklu miesiączkowego u dziewcząt jest dysmenorrhea, czyli bolesne miesiączkowanie, które może występować w postaci pierwotnej (90%) lub wtórnej. [...]

Krwawienia młodocianych

Jedną z konsekwencji nieregularnych i bezowulacyjnych cykli miesiączkowych są występujące u około 12-37% dziewcząt krwawienia młodocianych. Najczęściej występują one pod postacią [...]

Fizjoterapia w zaburzeniach cyklu miesiączkowego u dziewcząt

Postępowanie fizjoterapeutyczne polega na zastosowaniu w celach leczniczych ruchu oraz innych czynników fizycznych występujących w naturze. Obecnie coraz częściej wykorzystuje się [...]

Podsumowanie

Zaburzenia miesiączkowania, które mają swój początek w wieku dorastania, mogą wpływać na całe przyszłe życie reprodukcyjne, a także zachowania prozdrowotne młodych [...]

Do góry