Znajomość anatomii człowieka, czyli budowy ludzkiego ciała, jest niezbędna w pracy każdego lekarza, zwłaszcza o specjalizacji zabiegowej. Przedmiot ten rozpoczyna ścieżkę edukacji przedstawicieli różnych zawodów medycznych. Ponadto każdy lekarz zajmujący się ginekologią musi mieć szczegółową wiedzę na temat obszaru naszego największego zainteresowania, czyli miednicy mniejszej u kobiet.

Wprowadzenie

Czy są jakiekolwiek różnice między anatomią miednicy mniejszej, której uczyliśmy się na zajęciach i której znajomość jest ważna podczas operacji otwartych, a tzw. anatomią laparoskopową? Czy wraz z rozwojem technik małoinwazyjnych coś się pod tym względem zmieniło? Oczywiście, że nie – budowa ludzkiego ciała pozostała taka sama i większość posiadanej wiedzy możemy z powodzeniem wykorzystać w endoskopii. Niemniej jednak zwiększyły się możliwości wizualizacji struktur anatomicznych i w związku z tym, aby bezpiecznie i jak najmniej inwazyjnie przeprowadzać zabiegi laparoskopowe, konieczna jest bardziej szczegółowa znajomość budowy i lokalizacji narządów.¹

Jedną z głównych zalet laparoskopii jest możliwość uzyskania powiększenia obrazu operowanej okolicy, co pozwala na znacznie precyzyjniejsze preparowanie tkanek. Nowoczesne metody wizualizacji, np. obrazowanie trójwymiarowe lub systemy wysokiej rozdzielczości obrazu (4K), pozwalają zobaczyć i wypreparować nawet drobne nerwy i naczynia, czego nie da się zrobić podczas klasycznych zabiegów laparotomii bez użycia mikroskopów operacyjnych. Dzięki coraz lepszej znajomości budowy narządów miednicy mniejszej i zależności anatomicznych między nimi przeprowadzanie nawet bardzo rozległych zabiegów ginekologicznych oznacza pracę w przestrzeniach beznaczyniowych (awaskularnych) z wykorzystaniem technik oszczędzających naczynia i nerwy (nerve-sparing techniques).² W tym i kolejnym artykule postaramy się przedstawić podstawową wiedzę na temat anatomii laparoskopowej miednicy mniejszej, która jest niezbędna do tego, by swobodnie i bezpiecznie wykonywać operacje endoskopowe.

Umiejscowienie trokarów na początku operacji laparoskopowej

Rozpoczęcie operacji laparoskopowej wiąże się z wytworzeniem odmy otrzewnowej oraz właściwym umiejscowieniem trokaru optycznego i dodatkowych trokarów roboczych w przedniej ścianie jamy brzusznej. Bezwzględnie należy znać budowę powłoki brzusznej i położenie naczyń, których uszkodzenie może powodować niepotrzebne i często trudne do opanowania krwawienie.