Hiperprolaktynemia – diagnostyka i leczenie
dr n. med. Iwona Szydłowska
prof. dr hab. n. med. Andrzej Starczewski
- Diagnostyka hiperprolaktynemii; ustalenie podłoża tego zaburzenia (hiperprolaktynemia wtórna do wielu chorób, wywołana przez guzy przysadki mózgowej, idiopatyczna, indukowana lekami)
- Zachowawcze leczenie hiperprolaktynemii – mechanizm działania, dawkowanie i skuteczność leków
- Hiperprolaktynemia a ciąża: wpływ podwyższonego stężenia prolaktyny na płodność kobiety, leczenie hiperprolaktynemii u ciężarnych
Prolaktyna (PRL) to hormon peptydowy należący do rodziny hormonów wzrostu. Jest produkowana przez laktotropy przedniego płata przysadki. Jej nieznaczne ilości produkowane są również w komórkach tłuszczowych tkanki podskórnej, piersi oraz w tkankach trzewnych. Monomeryczna cząstka PRL to polipeptyd o masie cząsteczkowej 23 kDa, podczas gdy masa cząsteczkowa jej cząstek dimerycznych lub większych (big PRL i big-big PRL) wynosi odpowiednio 45-60 kDa i 150-170 kDa. Prolaktyna wiąże się ze specyficznymi receptorami tkankowymi należącymi do transbłonowych receptorów cytokinowych klasy pierwszej. Jest wydzielana pulsacyjnie i w określonym rytmie dobowym. Jej największe stężenia odnotowuje się w nocy, około 4 godzin po zaśnięciu, a najmniejsze około 6 godzin po przebudzeniu. Okresowo w ciągu dnia występują wzrosty stężenia PRL w odpowiedzi na takie bodźce, jak: jedzenie, stres czy aktywność seksualna. W związku z tym próbki krwi do badania stężenia PRL należy pobierać na czczo do 3 godzin po przebudzeniu1,2. Przynajmniej 30 minut przed pobraniem krwi do oznaczenia PRL pacjent powinien unikać ćwiczeń fizycznych oraz stymulacji brodawek sutkowych2. Różne substancje działają pobudzająco lub hamująco na produkcję i wydzielanie PRL. Serotonina stymuluje wydzielanie PRL, estrogeny zwiększają jej produkcję, podczas gdy dopamina, działając poprzez receptory dopaminowe D2 na laktotropach, hamuje wydzielanie PRL, a tym samym powoduje utrzymanie jej małego stężenia we krwi. To między innymi polimorfizmy receptora D2 są odpowiedzialne za słabsze lub silniejsze hamowanie sekrecji PRL przez dopaminę.
Oznaczanie stężenia prolaktyny
Fizjologiczne stężenia prolaktyny, oznaczane na czczo do 3 godzin po przebudzeniu, u kobiet niebędących w ciąży zazwyczaj nie przekraczają 15-25 ng/ml, aczkolwiek w interpretacji wyniku należy uwzględnić normy właściwe dla konkretnego laboratorium...
Przyczyny hiperprolaktynemii i częstość jej występowania
Hiperprolaktynemia może występować wtórnie w niedoczynności tarczycy, niewydolności nerek czy marskości wątroby, dlatego należy wykonać badania wykluczające te choroby, takie jak: oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH) i wolnej frakcji t...
