Niedokrwistość w okresie ciąży związana jest ze zwiększeniem objętości krwi w organizmie kobiety. Warto wiedzieć, jakie są objawy tego stanu i czym grozi jego wystąpienie u ciężarnych. W I i II trymestrze ciąży może powodować zaburzenia rozwoju płodu oraz wady wrodzone, z kolei w III może doprowadzić do przedwczesnego porodu. Skutki niedokrwistości u kobiet w ciąży mogą być groźne, dlatego bardzo ważna jest kontrola morfologii krwi. Istotne znaczenie ma również poznanie mechanizmu prowadzącego do niedokrwistości. Po postawieniu prawidłowej diagnozy leczenie jest łatwe i skuteczne u większości pacjentek.

Definicja

Niedokrwistość to najczęstsze powikłanie hematologiczne u kobiet w ciąży. Jest ono spowodowane zmianami fizjologicznymi w tym okresie, które związane są z erytropoezą szpiku i zmianami w składzie krwi. Wraz z rozwojem ciąży zwiększa się aktywność erytropoezy, podobnie jak objętość krwi krążącej (głównie dochodzi do zwiększenia objętości osocza o około 50%). Zwiększa się również całkowita masa krwinek czerwonych, ale w znacznie mniejszym stopniu. Prowadzi to do rozwoju fizjologicznej niedokrwistości z rozcieńczenia.

Niedokrwistość u kobiet w ciąży rozpoznaje się, jeżeli stężenie hemoglobiny (Hb) spadnie poniżej 11 g/dl w I i II trymestrze ciąży lub poniżej 10,5 g/dl w III trymestrze¹. W zależności od poziomu Hb niedokrwistość klasyfikujemy jako:

• łagodną: Hb 10-11 g/dl
• umiarkowaną: Hb 7-10 g/dl
• ciężką: Hb <7 g/dl.

Epidemiologia i przyczyny

Częstość występowania niedokrwistości u kobiet w ciąży jest większa w krajach rozwijających się i o niskim standardzie życia w porównaniu z krajami rozwiniętymi. Według danych opublikowanych przez World Health Organization stan ten rozpoznaje się nawet u 42% ciężarnych². W ponad połowie diagnozowanych przypadków niedokrwistość ma podłoże niedoborowe – zwykle związana jest z niedoborem żelaza. Drugim najczęstszym czynnikiem jest niedobór kwasu foliowego. Do innych możliwych przyczyn niedokrwistości zalicza się: przewlekłe i ostre krwawienia, niedobór witaminy B₁₂ i witaminy A, choroby pasożytnicze, przewlekłe stany zapalne, zakrzepowe mikroangiopatie, a także niedokrwistości wrodzone, autoimmunohemolityczne czy aplastyczne. Należy pamiętać, że częstość występowania niedokrwistości w ciąży w dużym stopniu zależy od czynników geograficznych i etnicznych – dotyczy to przede wszystkim: wrodzonych niedokrwistości hemolitycznych, niedokrwistości związanej z zakażeniem ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus) i inwazji pasożytniczych.