Kolejny przełom w leczeniu zakażenia HIV

Od czasu odkrycia wirusa HIV i wprowadzenia pierwszych leków antyretrowirusowych minęło przeszło 30 lat. Początkowo leczenie oparte było na pojedynczych substancjach o działaniu antyretrowirusowym, jednak wkrótce okazało się, że z uwagi na niepowtarzalne zdolności wirusa HIV do generowania mutacji warunkujących oporność na leki, konieczne jest wprowadzenie schematów skojarzonych, zawierających co najmniej trzy aktywne preparaty (ang. highly active antiretroviral therapy, HAART).

Podstawę stanowiły dwa leki z grupy nukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy, a trzecim najczęściej dołączanym lekiem pozostawał przez wiele lat inhibitor proteazy. Kolejnym przełomem w leczeniu antyretrowirusowym było wykorzystanie „boostera” – zaobserwowano, iż dodanie niewielkiej dawki ritonawiru do inhibitorów proteazy może m.in. zmniejszyć liczbę koniecznych do przyjęcia tabletek oraz pozwala na przyjmowanie ich niezależnie od posiłków. W 2007 zarejestrowano pierwszą cząsteczkę z nowej grupy – inhibitorów integrazy (raltegrawir), a wkrótce potem pojawiły się także inhibitory integrazy II generacji, które do dziś cieszą się opinią preparatów skutecznych, o wysokiej barierze genetycznej, niskim ryzyku interakcji międzylekowych i dobrym profilu bezpieczeństwa. 

Ostatnie lata pokazują jednak, że powrót do terapii dwulekowej, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej skuteczności takiego leczenia, jest nie tylko możliwy, ale i najzupełniej realny. Ponad 300 000 osób żyjących z HIV (ang. people living with HIV, PLWH) na całym świecie otrzymało już leczenie dwulekowym preparatem składającym się z połączenia dolutegrawiru z lamiwudyną. Skuteczność tej terapii została potwierdzona w wielu różnych populacjach – zarówno u pacjentów dotychczas nieleczonych, jak i z osiągniętą wcześniej supresją wirusologiczną, u osób w wieku ≥50 lat, u pacjentów z niskim wyjściowym poziomem limfocytów CD4+ czy wysoką wiremią podczas oceny początkowej. Kolejnym krokiem milowym na drodze do uproszczenia leczenia antyretrowirusowego i poprawy jakości życia PLWH jest długodziałająca terapia dwulekowa kabotegrawirem z rylpiwiryną (Vocabria + Recambys), która łączy w sobie zalety schematu dwulekowego z niezrównaną wygodą stosowania. Schemat ten stosuje się w postaci iniekcji domięśniowych w dwumiesięcznych odstępach czasu. Dane z rocznej obserwacji prowadzonej w ramach badania SOLAR wskazują, że długodziałająca terapia CAB+RPV podawana co dwa miesiące jest równie skuteczna, jak codzienne doustne przyjmowanie BIC/FTC/TAF. Powyższe doniesienia są dowodem na to, że z roku na rok wachlarz możliwości leczenia pacjentów HIV(+) wzbogaca się o nowe, coraz bardziej nowoczesne i rewolucyjne opcje terapeutyczne.

Piśmiennictwo:

1. S. Noe i wsp. Wyniki 3-letniej terapii dolutegrawirem (DTG) i lamiwudyną (3TC) u wcześniej nieleczonych i leczonych ART osób zakażonych HIV-1 w Niemczech: dane z rzeczywistej praktyki klinicznej uzyskane w kohorcie niemieckiego badania URBAN. Przedstawiono podczas European AIDS Society Conference (EACS). Październik 2023 r.

2. E. Letang i wsp. Przegląd systematyczny literatury pod kątem doświadczeń w rzeczywistej praktyce stosowania dwulekowej terapii dolutegrawirem z lamiwudyną (DTG + 3TC) u osób żyjących z HIV-1 w wieku ≥50 lat. Przedstawiono podczas European AIDS Society Conference (EACS). Październik 2023 r.

3. I. De Los Santos Gil i wsp. Wyniki z 12 miesięcy badania SOLAR w Europie: randomizowane badanie ze zmianą leczenia, porównujące terapię CAB + RPV z leczeniem doustnym BIC/FTC/TAF. Przedstawiono podczas European AIDS Society Conference (EACS). Październik 2023 r.