Ziarniniaki sarkoidalne mogą naciekać cały mięsień serca. Najczęściej lokalizują się śródściennie i w warstwie podnasierdziowej lewej komory, głównie w podstawnej części przegrody międzykomorowej i ściany tylnej. Diagnostyka ogniskowego zajęcia serca przez proces zapalny jest bardzo trudna, dopiero informacje z kilku badań obrazowych pozwalają na określenie, czy mamy do czynienia z przebytym, czy czynnym procesem zapalnym w mięśniu serca, oraz na podjęcie decyzji o dalszym leczeniu.

Wprowadzenie

Sarkoidoza jest wielonarządową chorobą ziarniniakową o podłożu immunologicznym. Istotą choroby jest tworzenie się nieserowaciejących ziarniniaków złożonych z komórek nabłonkowatych olbrzymich, otoczonych pasmem limfocytów, które proliferując, wydzielają cytokiny przyciągające inne komórki immunologiczne i cytokiny, które je aktywują.

Etiologia sarkoidozy jest nieznana. Uważa się, że polimorfizmy genów kodujących cząsteczki kostymulatorowe, receptory zewnątrz- i wewnątrzkomórkowe, elementy szlaków sygnałowych, cytokin, enzymów, białek, zmieniają funkcję wyżej wymienionych komórek, które w odpowiedzi na czynniki środowiskowe, zarówno infekcyjne, jak i nieinfekcyjne, indukują odpowiedź (auto)immunizacyjną i rozwój ziarniny sarkoidalnej.¹

Sarkoidoza może lokalizować się w różnych narządach: płucach, węzłach chłonnych, skórze, gałce ocznej, układzie kostnym, mięśniach, sercu, w ośrodkowym układzie nerwowym, jamie brzusznej i narządach płciowych. Zmiany w przebiegu tej choroby mogą ulec samoistnej remisji, w 30% przypadków mogą jednak też ulegać postępującemu włóknieniu, doprowadzając do dysfunkcji danego narządu.

W Polsce najczęściej występuje postać węzłowo-płucna sarkoidozy. W początkowych stadiach tej postaci może dojść do samoistnej remisji nawet u 80% chorych, dlatego często przyjmuje się strategię wyczekiwania i obserwacji. Rozpoznanie sarkoidozy narządowej, w tym sarkoidozy serca (CS – cardiac sarcoidosis), jest wskazaniem do wielomiesięcznej terapii immunosupresyjnej.

Sarkoidoza serca

Ziarniniaki sarkoidalne mogą naciekać cały mięsień serca. Najczęściej lokalizują się śródściennie i w warstwie podnasierdziowej lewej komory, głównie w podstawnej części przegrody międzykomorowej i ściany tylnej (ryc. 1).²

Sarkoidoza serca – objawy kliniczne

W zależności od stopnia zajęcia serca i lokalizacji nacieki ziarniniakowe wywołują różne objawy kliniczne (tab. 1). Pojedyncze ziarniniaki lub zwłóknienia mogą być nieme klinicznie bądź powodować komorowe zaburzenia rytmu – ogniskowe lub w mechani...