Wytyczne

Rozpoznawanie i leczenie chorób tętnic obwodowych – wytyczne ESC z 2017 roku

lek. Joanna Wojtasik-Bakalarz1
prof. dr hab. n. med. Agata Stanek2
dr hab. n. med. Paweł Maga3
prof. dr hab. n. med. Wacław Kuczmik4
prof. dr hab. n. med. Piotr Musiałek5
prof. dr hab. n. med. Aleksander Sieroń2
dr hab. n. med. Stanisław Bartuś, prof. UJ6

1II Klinika Kardiologii oraz Interwencji Sercowo-Naczyniowych, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Uniwersytet Jagielloński

2Katedra i Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Angiologii i Medycyny Fizykalnej w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny

3Klinika Angiologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

4Klinika Chirurgii Naczyń, Śląski Uniwersytet Medyczny

5Klinika Chorób Serca i Naczyń, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

6II Klinika Kardiologii i Interwencji Sercowo-Naczyniowych, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Stanisław Bartuś, prof. UJ, II Klinika Kardiologii i Interwencji Sercowo-Naczyniowych, Uniwersytet Jagielloński, ul. Mikołaja Kopernika 17, 31-501 Kraków; e-mail: mbbartus@cyfronet.pl

W artykule zostały omówione wytyczne European Society of Cardiology (ESC) dotyczące rozpoznawania i leczenia chorób tętnic obwodowych z 2017 roku, przygotowane we współpracy z European Society for Vascular Surgery (ESVS).

Informacje ogólne

Postępowanie diagnostyczne

U pacjentów z miażdżycą obwodową ogromne znaczenie w rozpoznawaniu ma właściwie zebrany wywiad z naciskiem na wywiad rodzinny w kierunku występowania choroby tętnic obwodowych (PAD – peripheral artery disease ), choroby wieńcowej (CAD – coronary artery disease), incydentów naczyniowo-mózgowych czy tętniaków aorty oraz ocenę indywidualnych czynników ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych i aspektów związanych ze stylem życia, takich jak aktywność fizyczna, dieta, sprawność chodzenia.

Badanie fizykalne charakteryzuje się małą czułością i powtarzalnością w diagnostyce PAD, nie należy jednak go zaniedbywać, a szczególną uwagę należy zwrócić na różnicę w wartościach ciśnienia tętniczego mierzonych na obu kończynach górnych i szmery nad tętnicami obwodowymi.

Metody rozpoznawania PAD

Wskaźnik kostka-ramię (ABI – ankle-brachial index)

Badanie należy wykonać u pacjentów z klinicznym podejrzeniem choroby tętnic kończyn dolnych (LEAD – lower extremity artery disease), gdy występują:

  • brak tętna na tętnicach kończyn dolnych i/lub szmer naczyniowy
  • typowe chromanie przestankowe lub objawy sugerujące LEAD
  • niegojąca się rana w obrębie kończyny dolnej.

U pacjentów z grupy ryzyka LEAD ABI należy zbadać z powodu następujących stanów klinicznych:

  • choroby o etiologii miażdżycowej: CAD, dowolna PAD
  • tętniak aorty brzusznej (AAA – abdominal aortic aneurysm)
  • przewlekła choroba nerek (CKD – chronic kidney disease)
  • niewydolność serca.

W przypadku chorych z grupy ryzyka LEAD bez objawów badaniu należy poddać:

  • mężczyzn i kobiety w wieku >65 lat
  • mężczyzn i kobiety w wieku <65 lat z grupy dużego ryzyka sercowo-naczyniowego wg wytycznych ESC
  • mężczyzn i kobiety w wieku >50 lat z LEAD w wywiadzie rodzinnym.

Zakres wartości prawidłowych dla ABI wynosi 1,0-1,4. Wartości >1,4 świadczą o zwiększonej sztywności tętnic, np. u pacjentów z cukrzycą czy przewlekłą chorobą nerek.

Podczas wykonywania badania ABI pacjent znajduje się w pozycji leżącej, mankiet ciśnieniomierza umieszcza się powyżej kostki. Dokonuje się pomiaru skurczowego ciśnienia tętniczego (SBP – systolic blood pressure) za pomocą głowicy dopplerowskiej na tętnicy piszczelowej tylnej i przedniej obu kończyn dolnych oraz tętnicy ramiennej obu kończyn górnych. Wartość wskaźnika wylicza się ze wzoru: ABI = SBP kończyny dolnej/SBP kończyny górnej.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Leczenie – informacje ogólne

Terapia w PAD nastawiona jest na optymalne leczenie farmakologiczne i kontrolę czynników ryzyka, czyli:

Choroba tętnic szyjnych

Za istotne zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej uznaje się zwężenie ≥50%, a jego ciężkość ocenia się za pomocą metody z badania North [...]

Choroba tętnic kręgowych

Warto wspomnieć także o pomijanych często zwężeniach tętnic kręgowych odpowiedzialnych za nawet do 20% incydentów naczyniowo-mózgowych, jak podaje piśmiennictwo. Najczęstszymi metodami [...]

Choroba tętnic kończyn górnych

Choroba tętnic kończyn górnych na podłożu miażdżycy dotyczy głównie pnia ramienno-głowowego oraz tętnic podobojczykowych i pachowych. W diagnostyce obrazowej stosuje się [...]

Choroby tętnic trzewnych

Chorobę tętnic trzewnych można podzielić na ostrą lub przewlekłą. Niestety obie rozpoznawane są zbyt rzadko i wiążą się z dużą śmiertelnością. [...]

Choroba tętnic nerkowych

Najczęstszą przyczyną nadciśnienia naczyniowo-nerkowego jest miażdżyca tętnic nerkowych. W diagnostyce obrazowej zaleca się w pierwszej kolejności wykonanie badania ultrasonograficznego, a następnie [...]

Choroba tętnic kończyn dolnych

Objawy wskazujące na chorobę tętnic kończyn dolnych mogą nie występować lub być ograniczone innymi czynnikami (ograniczenie tolerancji wysiłku, np. w związku [...]

Do góry