Stan przedegzaminacyjny
Pacjent zgłaszający się z powodu omdlenia. Część 1: ocena wstępna i diagnostyka
lek. Michał Kowara1,2
prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski1
- Prawidłowe rozpoznanie określonego typu omdlenia (lub szerzej – określonego typu przemijającej utraty przytomności) i optymalny tok postępowania z pacjentem są zadaniami niezwykle ważnymi i wymagającymi, w których realizacji mogą pomóc wytyczne European Society of Cardiology (ESC) z 2018 r.
- W artykule (część 1) przedstawiono tok postępowania z chorym w ujęciu sekwencyjnym – od zgłoszenia się na szpitalny oddział ratunkowy do ustalenia rozpoznania
Omdlenie to ważny objaw kliniczny w praktyce kardiologicznej, który może świadczyć o różnych procesach patofizjologicznych. Należy do szerszej grupy objawów nazywanych przemijającymi utratami przytomności (TLOC – transient loss of consciousness), do której należą również m.in. drgawki padaczkowe oraz psychogenna TLOC. Na podstawie obrazu patofizjologicznego wyróżnia się omdlenie odruchowe, omdlenie spowodowane hipotensją ortostatyczną (OH – orthostatic hypotension) oraz omdlenie kardiogenne.
Definicje i epidemiologia
Omdlenie (syncope) definiowane jest jako przejściowa utrata przytomności spowodowana hipoperfuzją mózgu, charakteryzująca się krótkim czasem trwania i samoistnym całkowitym powrotem świadomości. Należy do grupy TLOC charakteryzującej się amnezją dotyczącą okresu nieprzytomności, nieprawidłową kontrolą motoryczną i krótkim czasem trwania. TLOC mogą być również spowodowane urazem głowy.
Omdlenie należy do grupy nieurazowych TLOC, do której zalicza się także drgawki padaczkowe i psychogenne TLOC stanowiące razem ponad 90% incydentów z tej grupy1. Warto dodać, że według jednego z polskich badań rejestrowych z udziałem 400 pacjentów przyjmowanych na szpitalny oddział ratunkowy (SOR) z powodu urazu głowy incydent TLOC po urazie wystąpił łącznie u ok. 25% z nich2. Na rycinie 1 zilustrowano pozycjonowanie omdlenia w stosunku do innych form TLOC.
Według danych z holenderskiego rejestru na 65 726 pacjentów konsultowanych w warunkach szpitalnego oddziału ratunkowego akademickiego centrum medycznego w Amsterdamie od 1 stycznia 2000 do 1 stycznia 2002 r. przypadło 526 pacjentów (0,8%) z nieurazową TLOC. U połowy z tych chorych przyczyną nieurazowej TLOC było omdlenie3.
Omdlenia dzielą się na:
- odruchowe
- spowodowane hipotensją ortostatyczną
- kardiogenne.
Omdlenie odruchowe jest najczęstszym typem omdlenia we wszystkich grupach wiekowych, drugim co do częstości (we wszystkich grupach z wyjątkiem osób >75 roku życia) jest omdlenie kardiogenne, natomiast u osób w wieku podeszłym (>75 roku życia) drug...
