Medycyna sportowa
Czy wczesne wykrywanie skoliozy idiopatycznej u dziecka ma sens?
Dr hab. n. k. f. Dariusz Czaprowski, prof. OSW
Skolioza idiopatyczna (SI) to występująca u 2-3 proc. populacji strukturalna deformacja kręgosłupa, która ze względu na nieustaloną etiologię oraz fakt, że dotyczy 80 proc. skolioz strukturalnych, stanowi istotne wyzwanie terapeutyczne [Parent i wsp. 2005, Negrini i wsp. 2017]. Częstość występowania oraz ryzyko progresji SI są związane z płcią żeńską.
Skolioza idiopatyczna charakteryzuje się:
- trójpłaszczyznowością deformacji (odchylenie boczne w płaszczyźnie czołowej, zaburzenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej w postaci wypłaszczenia/lordotyzacji dolnej części kifozy piersiowej lub wypłaszczenia/zniesienia lordozy lędźwiowej oraz rotacja osiowa (torsja) kręgów w płaszczyźnie poprzecznej – klinicznie objawia się garbem żebrowym w odcinku piersiowym oraz lędźwiowym wałem mięśniowym),
- powstawaniem w wieku rozwojowym,
- tendencją do progresji w okresie wzrastania kręgosłupa,
- kątem Cobba mierzonym na radiogramie w projekcji przednio-tylnej wynoszącym co najmniej 10° (ryc. 1) [Parent i wsp. 2005, Negrini i wsp. 2017].
Konsekwencje późnego wykrycia
W przypadku późnego wykrycia SI, co za tym idzie – późnego włączenia leczenia, ale także w sytuacji, gdy leczenie jest niewłaściwe, skolioza może powodować istotne zaburzenie estetyki ciała, pogorszenie wydolności fizycznej i tolerancji wysiłkowej, wyższy poziom stresu, większe poczucie niepełnosprawności oraz depresję [Czaprowski i wsp. 2012, Leszczewska i wsp. 2012, Czaprowski i wsp. 2014]. Powyższe konsekwencje wskazują, że na skoliozę należy patrzeć nie tylko przez pryzmat morfologii kręgosłupa ocenianej na zdjęciu rentgenowskim, lecz także poprzez ograniczenie możliwości funkcjonalnych chorego oraz pogorszenie jego jakości życia.
Przekroczenie wartości 25° skrzywienia u dziecka rosnącego może się wiązać z koniecznością zastosowania gorsetu korekcyjnego. Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi należy go nosić minimum 20 godz./dobę do momentu osiągnięcia dojrzałości kostnej. Z tego też względu noszenie gorsetu często wiąże się z wysokim stresem oraz poczuciem odmienności u chorego dziecka. Z kolei przekroczenie 50° skrzywienia nakazuje rozważenie zastosowania leczenia operacyjnego. Jakkolwiek leczenie chirurgiczne często umożliwia osiągnięcie bardzo dobrych efektów w zakresie poprawy wartości kątowych skrzywienia, należy mieć świadomość towarzyszącego temu leczeniu ograniczeniu możliwości funkcjonalnych kręgosłupa poprzez jego trwałe usztywnienie [Czaprowski i wsp. 2014, Negrini i wsp. 2017].
