Gastroenterologia
Stłuszczenie wątroby – kiedy kierować pacjenta do specjalisty?
O tym, jak różnicować NAFLD od NASH z prof. dr. hab. med. Markiem Hartlebem, ordynatorem Oddziału Gastroenterologii i Hepatologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego SUM w Katowicach, rozmawia Ryszard Sterczyński
MT: Jakie są najważniejsze przyczyny niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby?
Prof. Marek Hartleb: Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD) to jedna z plag cywilizacyjnych, u jej podłoża bowiem leży nadwaga, zjawisko insulinooporności i zbiór zaburzeń metabolicznych, określanych mianem zespołu metabolicznego. W tym ujęciu NAFLD nie jest pierwotną chorobą wątroby, lecz powikłaniem ogólnoustrojowych zaburzeń metabolicznych, głównie w zakresie gospodarki lipidowej. U pacjentów ze stłuszczeniem wątroby bez objawów zespołu metabolicznego należy wziąć pod uwagę inne czynniki etiologiczne, takie jak alkohol, toksyny środowiskowe, choroby zapalne jelit, niektóre leki, zakażenie HCV oraz rzadkie choroby metaboliczne uwarunkowane genetycznie.
MT: Jakie zmiany zachodzą w wątrobie w wyniku NAFLD?
M.H.: W przebiegu NAFLD zarówno w wątrobie, jak i w przerośniętej wisceralnej tkance tłuszczowej zachodzi wiele dość skomplikowanych i jeszcze nie do końca poznanych procesów. Stłuszczenie wątroby to wynik zaburzenia równowagi między napływającymi do niej w nadmiarze wolnymi kwasami tłuszczowymi oraz możliwościami ich mitochondrialnego utleniania i eksportu do krwi w postaci cząstek VLDL. Głównym źródłem kwasów tłuszczowych, docierających z krwią żyły wrotnej do wątroby, jest wisceralna tkanka tłuszczowa, w której z powodu insulinooporności dochodzi do uaktywnienia lipolizy.
Siła i bezsilność wątroby
1. Wątroba jest narządem relatywnie odpornym na uszkodzenia o charakterze nieodwracalnym. Zawdzięcza to swojej olbrzymiej rezerwie czynnościowej, bardzo dobremu unaczynieniu i najlepszym zdolnościom regeneracyjnym spośród wszystkich organów.
2. Do nieodwracalnego uszkodzenia wątroby może jednak dochodzić w przypadku wieloletnich chorób zapalnych lub ciężkiego jej uszkodzenia w odpowiedzi na lek lub zakażenie wirusowe, co na szczęście zdarza się rzadko.
3. Poważnego uszkodzenia wątroby nie należy mylić z przejściowymi wzrostami aktywności enzymów wątrobowych, których przyczyny mogą się znajdować poza wątrobą i nie stanowią dla niej istotnego zagrożenia.
Z kolei utrata wrażliwości na insulinę samych hepatocytów powoduje wzrost syntezy trójglicerydów i glukozy. Wisceralna tkanka tłuszczowa jest miejscem, w którym toczy się proces zapalny o małej aktywności, z uwalnianiem cytokin prozapalnych i adipokin o niekorzystnym wpływie na metabolizm wątrobowy. Duży wpływ na nasilenie procesu zapalnego w tkance tłuszczowej i wątrobie mogą mieć zaburzenia ilościowe i jakościowe w obrębie jelitowej flory bakteryjnej.
