Teoria i praktyka
Profilaktyka i edukacja zdrowotna – są, a jakby ich nie było
Dr n. ekon. Greta Kanownik
Skuteczna profilaktyka zdrowotna jest optymalnym sposobem hamowania rozwoju lub ograniczania skali zjawisk uznanych za dolegliwe społecznie. Głównie z tego względu jest znacznie bardziej opłacalna niż kosztowne działania zaradcze, konieczne gdy wzrasta skala niepożądanych zjawisk.
Na każdym etapie profilaktyki znaczącą rolę odgrywa edukacja zdrowotna. Obejmuje ona głównie działania informacyjne, których bezpośrednim celem jest realizacja zachowań służących zdrowiu. Drugim istotnym elementem w profilaktyce jest promocja zdrowia umożliwiająca zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem, jego poprawę i utrzymanie.
Kontrola NIK (2017 rok) stwierdziła, że w Polsce nie ma kompleksowego, spójnego i sprawnego systemu profilaktyki zdrowotnej, obejmującego planowanie działań, nadzór nad ich realizacją oraz ocenę efektów. Dostęp do świadczeń profilaktycznych jest niewystarczający, niektóre regiony są odcięte od profilaktycznych badań przesiewowych, a tam, gdzie są – problemem była niska zgłaszalność. W efekcie badaniami objęto ograniczoną liczbę pacjentów, nieprzekraczającą nawet połowy uprawnionych.
Celem kontroli NIK była ocena efektów realizacji profilaktyki zdrowotnej w gastrologii, ginekologii i kardiologii w latach 2012-2015.
NIK zwraca uwagę na niewielkie kwoty przeznaczane ze środków pozostających w dyspozycji ministra zdrowia oraz prezesa NFZ na profilaktykę, choć – jak wynika z dokumentów – profilaktyka miała stanowić jedno z głównych narzędzi poprawy stanu zdrowia społeczeństwa.
