Historia medycyny

Nie tylko żelazna ręka

Dr n. med. Bogumił Przeździak

Specjalista rehabilitacji

W kolejnym odcinku Historii protetyki i ortotyki narządów ruchu autor opisuje dokonania w epoce odrodzenia (od połowy XIV wieku do końca XVI wieku).

W epoce odrodzenia nastąpił ponowny rozwój nauk medycznych. Sprzyjało temu przybycie na Zachód wielu uczonych Greków opuszczających Bizancjum po zdobyciu przez Turków Konstantynopola. Wzrastało zainteresowanie dziełami greckimi, następował rozwój anatomii, postęp w chirurgii, także w protetyce i ortotyce.

Profesor Putti opisuje

Ciekawą ilustracją osiągnięć tego okresu są zbiory protez w muzeach Stibberta we Florencji oraz Poldi Pezzoli w Mediolanie, które opisał w 1929 roku prof. Vittorio Putti (1880-1940) z objaśnieniem ich konstrukcji i funkcji. Oto kilka przykładów.

Proteza A ramienia prawego, wiek XV lub XVI, o wadze 1330 gramów, zbudowana z żelaza (ryc. 1). Składa się z części ramieniowej, przedramienia i ręki. Cylindryczny element ramieniowy jest w części bliższej zakończony pierścieniem, który pozwala na ruchy rotacji. Ramię jest połączone z przedramieniem przegubem o trzystopniowym zakresie ruchu, z możliwością zgięcia i blokowania. Ręka została ustawiona w supinacji, śródręcze stanowi jedną całość ze sztywnym kciukiem ustawionym w pozycji pośredniej, pozostałe palce w lekkim zgięciu. Możliwe jest bierne trzystopniowe zamknięcie ręki z zablokowaniem.

Proteza B ramienia prawego, XVI wiek (ryc. 2), wykonana z perforowanych żelaznych płatów, z przegubem łokciowym o zakresie ruchu zgięcia do 80˚ i prostowania do 160˚, z możliwością zablokowania, także pod kątem prostym.

Przedramię porusza się po naciśnięciu guzika blokady. Nadgarstek jest sztywny, ręka ustawiona w pozycji pośredniej. Kciuk sztywny w stawie śródręczno-paliczkowym, w lekkim zgięciu i odwiedzeniu. Pozostałe palce ustawione w lekkim zgięciu w stawach międzypaliczkowych z możliwością siedmiostopniowego, blokowanego zginania poprzez mechanizm mieszczący się w śródręczu. Powierzchnia dłoniowa wszystkich palców jest płaska, paznokcie starannie wymodelowane. Protezę cechuje wysoki poziom techniczny i estetyczny.

Proteza F długiego kikuta uda lewego (lub krótkiego goleni; perforacja części goleniowej, zmniejszająca wagę protezy, wskazuje raczej na amputację uda), XVI wiek (ryc. 3). Wykonana w celach kosmetycznych dla rycerza siedzącego na koniu. Jeździec miał kończynę ustawioną zgięciowo w kolanie, zgodnie z pozycją w siodle do jazdy konnej, ale bez możliwości prostowania. Proteza nie mogła też służyć do stania lub chodzenia. System zawieszenia nadkolanowego nie zapobiegał zsunięciu się przy ruchu kończyną.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Sławny rycerz

Osobliwie popularny i często opisywany jest niemiecki rycerz Götz (Gottfried) von Berlichingen (1480-1562), któremu podczas oblężenia Landshut w 1504 roku, czyli [...]

Zdolny lekarz

Na początku XVI wieku urodził się Ambroży Paré (1516-1590) (ryc. 7) – zdolny lekarz i wielki humanista. Pochodził z małego miasteczka, [...]

Zdolni kontynuatorzy

Kontynuatorem działań Ambrożego Paré był żyjący w XVII wieku włoski chirurg Pietro di Marchetti. Zaopatrzył on marszałka Francji Montmorency’ego w żelazny [...]
Do góry