Kontrowersje

Kardiologia interwencyjna – niepożądane skutki ekspozycji na promieniowanie X

Dr hab. Maria A. Staniszewska

Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Medycznych Technik Obrazowania w Oddziale Nauk Biomedycznych Wydziału Lekarskiego

Mgr Łukasz Ząbczyński

specjalista ds. zastosowań w TMS Sp. z o.o., Warszawa

Radiologia zabiegowa jest obecnie jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin medycyny: lawinowo zwiększa się liczba procedur, które obejmują coraz więcej obszarów działania. W szybkim tempie przybywa ośrodków wykonujących procedury radiologii zabiegowej. Ośrodki te są wyposażone często w angiografy rentgenowskie o naprawdę imponujących możliwościach zarówno technicznych, jak i software’owych. I chociaż obecnie instalowane angiografy mają wiele rozwiązań ograniczających ilość promieniowania X, to jednak procedury radiologii zabiegowej nadal oznaczają relatywnie wysokie narażenie radiacyjne zarówno dla pacjentów, jak i wykonującego je zespołu.

W odniesieniu do ekspozycji medycznych przyjmuje się, że ich następstwa dla pacjenta mogą mieć wyłącznie skutki o charakterze stochastycznym. Wyklucza się natomiast możliwość wystąpienia skutków deterministycznych.

Wśród procedur radiologii zabiegowej od wielu lat liczbowo dominują procedury kardiologiczne.

Podczas procedur kardiologii interwencyjnej dobrze skolimowana wiązka pierwotna pada na stosunkowo niewielką (ale ustaloną!) powierzchnię ciała pacjenta (pleców), podczas gdy pozostała część ciała jest praktycznie wolna od promieniowania. Ma to miejsce zwłaszcza podczas bardziej złożonych, tym samym dłużej trwających, zabiegów, takich jak angioplastyka wieńcowa, często poprzedzona koronarografią.

W takiej sytuacji dawka (kerma) w powietrzu przy powierzchni ciała pacjenta w obszarze padania wiązki pierwotnej może być bardzo wysoka i sięgać kilku Gy (!), co oznacza przekroczenie progowych wartości wystąpienia efektów deterministycznych, choć mają one lokalny charakter (dotyczą niewielkiego obszaru ciała pacjenta).

Wysokie parametry osiągają wówczas także wartości dawek pochłoniętych w narządach położonych w objętości na obszarze działania wiązki pierwotnej, choć są one o mniej więcej dwa rzędy wielkości niższe od kermy przy powierzchni skóry.

Dlatego do przepisów prawnych[1] wprowadzono wymóg rejestracji w procedurach radiologicznych z użyciem fluoroskopii wartości kermy w powietrzu przy powierzchni ciała pacjenta oraz obserwacji pacjentów, którzy otrzymali wartości kermy wyższe od 3 Gy, a także powiadamiania lekarza prowadzącego o przekroczeniach wartości 1 Gy.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Dane z pięciu ośrodków

Zebrano dane z pięciu ośrodków wykonujących zabiegi kardiologii interwencyjnej.

Zestawienie wyników

Z przedstawionego zestawienia wynika, że:

Podsumowanie

Przedstawione powyżej informacje można analizować w trzech aspektach:

Do góry