Autoimmunologiczne zapalne choroby reumatyczne (AIIRDs – autoimmune inflammatory rheumatic diseases) stanowią wyzwanie dla współczesnej medycyny. Znajdują się one głównie w kręgu zainteresowania specjalistów reumatologów oraz immunologów, ale kontakt z chorymi z AIIRDs mają lekarze wszystkich specjalności.

Zapadalność oraz zachorowalność na AIIRDs jest różna – od najczęstszych przypadków, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), po rzadkie, np. zapalenie chrząstek czy niektóre typy zapalenia naczyń. Większość z nich dotyczy populacji osób młodych i w średnim wieku, między 30. a 50. r.ż. Chorują również dzieci – już od okresu noworodkowego, choć istotnie rzadziej. Do najczęstszych chorób reumatycznych wieku rozwojowego należą: młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS), młodzieńcze spondyloartropatie. Rzadziej rozpoznawane są: toczeń rumieniowaty układowy (TRU), zapalenie skórno-mięśniowe czy zapalenia naczyń, np. choroba Kawasakiego.[1] Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów ma kilka postaci, które w chwili dorastania chorego i przejścia w wiek dorosły mogą ewoluować, np. w obraz RZS, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK), i powodować różne powikłania.

Podatność genetyczna, wpływ środowiska na zmianę ekspresji genów niezwiązanych ze zmianą sekwencji nukleotydów w DNA, poprzez metylację, regulację genów przez miRNA, modyfikację histonów oraz bezpośredni wpływ fizykochemicznych czynników środowiskowych, np. promieniowania, odgrywają istotną rolę w rozwoju AIIRDs. Oprócz powyższych, bardzo istotnymi czynnikami sprzyjającymi autoimmunizacji są infekcje – zarówno bakteryjne, jak i wirusowe.[2]

Nie poznano do końca wszystkich mechanizmów wpływu zakażeń na układ immunologiczny i wywołanie procesu autoimmunologicznego. Zmiany w odpowiedzi immunologicznej i tworzenie się autoprzeciwciał mogą być bezpośrednio związane z przebytym zakażeniem. Może to wynikać z molekularnej mimikry (podobieństwo antygenów patogenu i gospodarza), obniżenia klirensu przeciwciał, tworzenia kompleksów immunologicznych, hiperaktywacji układu immunologicznego gospodarza i skutkować bardzo groźnymi powikłaniami, takimi jak zespół aktywacji makrofagów czy zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS – systemic inflammatory response syndrome). Występowanie u niektórych chorych (m.in. z AIIRDs) pełnoobjawowej infekcji z rozwojem ostrej ogólnoustrojowej reakcji zapalnej, ze zmianami śródmiąższowymi płuc, a nawet rozwojem zespołu błon szklistych (ARDS) u osób z wielochorobowością czy zaburzeniami układu immunologicznego, zmuszają całe sztaby naukowców do wręcz dramatycznego poszukiwania szczepionki przeciwko koronawirusowi.