Podsumowanie

Zapalenie płuc w przebiegu grypy może mieć charakter pierwotny, wirusowy, lub wtórny, bakteryjny. Kliniczne różnicowanie tych dwóch postaci jest trudne. Zasadnicze znaczenie dla poprawy wyników leczenia ma czujność kliniczna, niezwłoczne rozpoczynanie leczenia przeciwwirusowego i antybiotykoterapii, a także odpowiednie kierowanie pacjentów do specjalistycznego leczenia szpitalnego, nawet w warunkach intensywnej terapii.

Podziękowania

Niniejsza praca została sfinansowana i była wspomagana przez National Institute for Health Research (NIHR) Respiratory Disease Biomedical Research Unit przy Royal Brompton and Harefield NHS Foundation Trust oraz Imperial College London. Poglądy wyrażone w tej publikacji są poglądami autorów, a niekoniecznie poglądami brytyjskiej państwowej służby zdrowia (National Health Service), Narodowego Instytutu Badań Medycznych (National Institute for Health Research) lub brytyjskiego Ministerstwa Zdrowia (Department of Health). Dr Griffiths i dr McAuley otrzymywali wynagrodzenia za konsultacje od firmy GlaxoSmithKline (Middlesex, Wielka Brytania) oraz byli członkami zespołu doradców tej firmy. Dr McAuley otrzymywał od firmy AstraZeneca (Londyn, Wielka Brytania) honoraria za wykłady wygłaszane podczas spotkań edukacyjnych.

Piśmiennictwo:

1. World Health Organization. Fact Sheet No.211. 2009 (cited 11.05.11) www.who.int/mediacentre/factsheets/fs211/en/index.html

2. Rothberg MB, Haessler SD. Complications of seasonal and pandemic influenza. Crit Care Med 2010;38(4 Suppl):e91-7.

3. Thickett DR, Griffiths M, Perkins GD, McAuley DF; UK and Ireland Acute Lung Injury Group. Hot off the breath: the 2009 H1N1 flu pandemic may be gone but should not be forgotten. Thorax 2010;65:855-6.

4. Klenk HD, Garten W, Matrosovich M. Molecular mechanisms of interspecies transmission and pathogenicity of influenza viruses: lessons from the 2009 pandemic. Bioessays 2011;33:180-8.

5. Bautista E, Chotpitayasunondh T, Gao Z, et al. Clinical aspects of pandemic 2009 influenza A (H1N1) virus infection. N Engl J Med 2010;362:1708-19.

6. Dunning J, Openshaw PJ. Impact of the 2009 influenza pandemic. Thorax 2010;65:471-2.

7. Department of Health. Pandemic H1N1 2009 influenza: clinical management guidelines for adults and children, 2009. www.dh.gov.uk/en/Publichealth/Flu/Swinefluguidance/DH_122629

8. Gill JR, Sheng ZM, Ely SF, et al. Pulmonary pathologic findings of fatal 2009 pandemic influenza A/H1N1 viral infections. Arch Pathol Lab Med 2010;134:235-43.

9. McCullers JA. Insights into the interaction between influenza virus and pneumococcus. Clin Microbiol Rev 2006;19:571-82.

10. Hussell T, Cavanagh MM. The innate immune rheostat: influence on lung inflammatory disease and secondary bacterial pneumonia. Biochem Soc Trans 2009;37(Pt 4):811-3.

11. de la Tabla VO, Masia M, Antequera P, et al. Comparison of combined nose-throat swabs with nasopharyngeal aspirates for detection of pandemic influenza A/H1N1 2009 virus by real-time reverse transcriptase PCR. J Clin Microbiol 2010;48:3492-5.

12. Health Protection Agency. Pandemic (H1N1) 2009 influenza testing in the critical care setting. London: HPA, 2009. www.hpa.org.uk/web/HPAwebFile/HPAweb_C/1259152349491

13. Pandemic flu: clinical management of patients with an influenza-like illness during an influenza pandemic. Provisional guidelines from the British Infection Society, British Thoracic Society, and Health Protection Agency in collaboration with the Department of Health. Thorax 2007;62:1-46.

14. Ruuskanen O, Lahti E, Jennings LC, Murdoch DR. Viral pneumonia. Lancet 2011;377:1264-75.

15. Wright PF, Kirkland KB,Modlin JF. When to consider the use of antibiotics in the treatment of 2009 H1N1 influenza-associated pneumonia. N Engl J Med 2009;361:e112.

16. Jain S, Kamimoto L, Bramley AM, et al. Hospitalized patients with 2009 H1N1 influenza in the United States, April-June 2009. N Engl J Med 2009;361:1935-44.

17. Yu H, Liao Q, Yuan Y, et al. Effectiveness of oseltamivir on disease progression and viral RNA shedding in patients with mild pandemic 2009 influenza A H1N1: opportunistic retrospective study of medical charts in China. BMJ 2010;341:c4779.

18. Health Protection Agency. HPA Weekly National Influenza Report. Week 40, 2010. www.hpa.org.uk/web/HPAwebFile/HPAweb_C/1284475207648

19. Enstone JE,Myles PR, Openshaw PJ, et al. Nosocomial pandemic (H1N1) 2009, United Kingdom, 2009–2010. Emerg Infect Dis 2011;17:592-8.

20. Pandemic (H1N1) 2009 influenza – a summary of guidance for infection control in healthcare settings. 8/1/2010 ed; 2009.

21. Wu J, Xu F, Lu L, et al. Safety and effectiveness of a 2009 H1N1 vaccine in Beijing. N Engl J Med 2010;363:2416-23.

22. Department of Health. Pandemic H1N1 vaccine uptake figures for England by SHA and PCT, 2011. London: DH, 2011.

Komentarz

prof. nadzw. dr hab. med. Adam Antczak

Katedra i Klinika Pulmonologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Grypa to choroba charakteryzująca się wysoką zakaźnością. Jeden chory człowiek w wagoniku tramwaju może zarazić do 75% współpasażerów. Chory obecny w pracy zaraża większość pracujących z nim ludzi! Chory lekarz zaraża swoich pacjentów!

W każdym sezonie (opisując epidemiologię grypy, powinniśmy się posługiwać pojęciem sezonu grypowego przypadającego na półkuli północnej na przełom roku) choruje do kilkuset milionów osób. W przypadku stosunkowo łagodnie przebiegającej świńskiej grypy wywołanej szczepem pandemicznym H1N1 w USA hospitalizowano ponad 200 tysięcy osób i odnotowano 12 tysięcy zgonów. Co ciekawe, odnotowano więcej ciężkich zachorowań w sezonie 2010/2011 niż w sezonie wcześniejszym, który charakteryzował się istotnie większą liczbą zachorowań.1

Choć grypę klasyfikuje się jako chorobę układu oddechowego, to obejmuje ona właściwie wszystkie narządy oraz tkanki i, uszkadzając je, prowadzi do powikłań wielonarządowych: płucnych, krążeniowych, nerkowych, neurologicznych czy stawowo-mięśniowych. Warto jednak pamiętać, że za śmiertelność w przebiegu grypy odpowiadają w dużej mierze zapalenia płuc (pierwotne grypowe lub wtórne bakteryjne).

W artykule, który właśnie Państwo mają przed sobą, dokonano ciekawego i bardzo wygodnego z praktycznego punktu widzenia różnicowania pomiędzy pierwotnym wirusowym zapaleniem płuc wywołanym przez wirusa grypy a zapaleniem bakteryjnym, które ma charakter wtórny wobec grypy. Warto zwrócić uwagę na istotnie różnicujące oba zapalenia płuc kryterium czasowe (pierwotne grypowe zapalenie płuc rozpoczyna się po 1 do 2 dni, a wtórne bakteryjne po 4 do 7 dni od początku objawów). Pozwalam sobie podkreślić również znaczenie biomarkerów zapalenia, takich jak CRP czy prokalcytonina, w różnicowaniu obu postaci zapalenia płuc.

Grypie i jej powikłaniom można zapobiegać, stosując szczepionki przeciw grypie. W Polsce nie ma problemu z ich dostępnością. Szczepienie przeciw grypie jest skuteczne i bezpieczne. Zapobiega często fatalnym w skutkach powikłaniom, wśród których zapalenia płuc mają bardzo istotne znaczenie. Brak przeciwwskazań jest wskazaniem do szczepienia przeciw grypie. Niestety, w Polsce wyszczepialność ogólnej populacji wynosi 4,5%, a wśród osób po 65. r.ż. zaledwie 14,2% (WHO zaleca szczepienia u co najmniej 75% tej grupy wiekowej) (dane dzięki uprzejmości prof. Lidii Brydak kierującej Krajowym Ośrodkiem ds. Grypy). Przyczyna tkwi w bardzo niskiej świadomości zagrożeń, jakie wiążą się z grypą, oraz nieuzasadnionym i nieznajdującym jakichkolwiek podstaw naukowych oporze wobec szczepień. Chcę podkreślić, że szerokie stosowanie szczepień przeciw grypie jest takim samym wyznacznikiem rozwoju cywilizacyjnego jak autostrady i nowoczesne lotniska. Nadzieje budzi przygotowywana Narodowa Strategia Zwalczania Grypy opracowywana przez Polską Grupę ds. Grypy mająca na celu upowszechnienie świadomości grypy i jej następstw, możliwości zapobiegania i leczenia oraz poprawę wskaźników wyszczepialności przeciw tej koszmarnej chorobie.

 

Piśmiennictwo:

1. Rothberg MB, Haessler SD. Complications of seasonal and pandemic influenza. Crit Care Med 2010;38(4 Suppl):e91-7.

Do góry