Nowości w praktyce
Badania przesiewowe w wykrywaniu tętniaka aorty brzusznej (wytyczne US Preventive Services Task Force 2015)
prof. dr hab. n. med. Sławomir Nazarewski
Zmniejszenie śmiertelności związanej z tętniakiem aorty brzusznej poprzez wprowadzenie badań przesiewowych znalazło poparcie w dowodach naukowych. US Preventive Services Task Force (USPSTF) zaleca jako badanie przesiewowe w wykrywaniu bezobjawowego TAB jednorazowe badanie USG u mężczyzn w wieku 65-75 lat, którzy kiedykolwiek palili papierosy.
Wprowadzenie
Najczęściej spotykana definicja tętniaka aorty brzusznej (TAB) obejmuje poszerzenie aorty poniżej tętnic nerkowych (zarówno w płaszczyźnie przednio-tylnej, jak i poprzecznej) nie mniejsze niż 3,0 cm. Kryterium średnicy 3,0 cm przekracza dwa odchylenia standardowe średniej pomiarów aorty prowadzonych u mężczyzn i kobiet.1,2
Badania populacyjne wykazały, że u dorosłych >50 r.ż. częstość występowania TAB waha się między 3,9 a 7,2% u mężczyzn oraz 1,0-1,3% u kobiet.3,4 To 13 przyczyna zgonu w Stanach Zjednoczonych, przy czym 10 u mężczyzn. Podobne dane prezentowano w innych krajach. Z tego powodu w 2006 r. w USA zainicjowano badania przesiewowe SAAAVE (The Screening Abdominal Aortic Aneurysms Very Efficently), a trzy lata później w Wielkiej Brytanii – National Health Service Abdominal Aortic Aneurysm Screening Program. W Polsce program badań przesiewowych realizowano pod kierunkiem Jawienia i wsp.5 Wszystkie analizowane prace wskazują na istotne znaczenie wczesnego wykrywania i następowego planowego leczenia operacyjnego tętniaków aorty brzusznej w zmniejszeniu śmiertelności związanej z chorobą.
Podjęcie rozważań nad koniecznością prowadzenia badań przesiewowych w kierunku wykrycia TAB jest niezwykle istotne ze względu na często bezobjawowy charakter tej choroby, aż do momentu pęknięcia tętniaka. Co prawda ryzyko pęknięcia zależy od rozmiaru tętniaka (tab. 1), ale związane z pęknięciem ryzyko zgonu jest zawsze niezwykle wysokie i waha się od 75 do 95%.3,4
Działania mające na celu wczesne wykrycie TAB w okresie bezobjawowym lub wczesnoobjawowym mają wysokie uzasadnienie medyczne, społeczne i ekonomiczne, ponieważ zapobiegają poważnym następstwom choroby.5
Wykrywanie
Badania wykazują jednoznacznie, że badanie ultrasonograficzne (USG Doppler duplex) jest bezpiecznym i wystarczającym testem przesiewowym do wykrycia TAB (czułość 94-100%; specyficzność 98-100%).
Badania przesiewowe powinno się wykonywać u mężczyzn w wieku 65-75 lat, aktywnych bądź byłych palaczy tytoniu (wypalenie co najmniej 100 papierosów w ciągu życia; tab. 2, 3).
