Rola leków przeciwleukotrienowych w terapii zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych

Mitchell H. Grayson, MD
Phillip E. Korenblat, MD

Division of Allergy and Immunology, Department of Internal Medicine, Washington University School of Medicine, St. Louis, USA

The Role of Antileukotriene Drugs in Management of Rhinitis and Rhinosinusitis Current Allergy and Asthma Reports 2007, 7:209-215

Tłum. dr n. med. Katarzyna Broczek

Ad­res do ko­re­spon­den­cji: Mit­chell H. Gray­son, MD, Di­vi­sion of Al­ler­gy and Im­mu­no­lo­gy, De­part­ment of In­ter­nal Me­di­ci­ne, Wa­shing­ton Uni­ver­si­ty Scho­ol of Me­di­ci­ne, Cam­pus Box 8122, 660 So­uth Euc­lid Ave­nue, St. Lo­uis, MO 63110, USA. E­-ma­il: mgray­son@wu­stl.edu

­

W SKRÓ­CIE

Ba­da­nia nad le­ka­mi prze­ciw­leu­ko­trie­no­wy­mi trwa­ją od po­nad 15 lat. W ar­ty­ku­le oma­wia­my ro­lę leu­ko­trie­nów w le­cze­niu za­pa­le­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa (rhi­ni­tis) oraz za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok przy­no­so­wych (rhi­no­si­nu­si­tis). Pre­zen­tu­je­my pi­śmien­nic­two po­twier­dza­ją­ce za­sad­ność sto­so­wa­nia le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w tych cho­ro­bach. Wia­do­mo, że le­ki te są sku­tecz­ne w te­ra­pii za­pa­le­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa, ale nie jest ja­sne, ja­ka jest ich po­zy­cja wśród in­nych le­ków. Nie ma jed­no­znacz­nych do­wo­dów po­twier­dza­ją­cych ich ro­lę w za­pa­le­niu za­tok przy­no­so­wych z wy­jąt­kiem cho­rób ukła­du od­de­cho­we­go za­ostrza­nych przez kwas acetylosalicylowy, prze­bie­ga­ją­cych z za­ję­ciem za­tok. Wy­ni­ki ba­dań po­zwa­la­ją uznać le­ki prze­ciw­leu­ko­trie­no­we za sku­tecz­ne w tych cho­ro­bach. Po­ni­żej przed­sta­wia­my uza­sad­nie­nie dla ich sto­so­wa­nia w ocze­ki­wa­niu na wy­ni­ki przy­szłych ba­dań kli­nicz­nych, któ­re po­mo­gą wy­ja­śnić to waż­ne za­gad­nie­nie.

Wpro­wa­dze­nie

Ba­da­nia nad ro­lą le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w ta­kich ze­spo­łach cho­ro­bo­wych, jak ast­ma, za­pa­le­nie bło­ny ślu­zo­wej no­sa, po­li­py no­sa oraz cho­ro­by ukła­du od­de­cho­we­go za­ostrza­ne przez kwas acetylosalicylowy (AERD – aspi­rin­-exa­cer­ba­ted re­spi­ra­to­ry di­se­ase) pro­wa­dzo­ne są już od po­nad 15 lat. Za­sa­dy pra­wi­dło­we­go sto­so­wa­nia tych le­ków w cho­ro­bach no­sa i za­tok in­nych niż AERD nie są jed­nak do­tąd w peł­ni usta­lo­ne. W przed­sta­wio­nej pra­cy ana­li­zu­je­my zna­cze­nie szla­ku leu­ko­trie­no­we­go w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok (rhi­no­si­nu­si­tis). Do­ko­na­li­śmy rów­nież prze­glą­du ak­tu­al­ne­go pi­śmien­nic­twa na te­mat sto­so­wa­nia le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w wy­mie­nio­nych ze­spo­łach cho­ro­bo­wych i przed­sta­wi­li­śmy prze­gląd ich za­sto­so­wa­nia w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok przy­no­so­wych (rhi­no­si­nu­si­tis). Licz­ba do­nie­sień do­ty­czą­cych tej cho­ro­by jest nie­ste­ty ogra­ni­czo­na, ma­my na­to­miast spo­ro da­nych na te­mat le­cze­nia za­pa­le­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa (rhi­ni­tis). Do­stęp­ne są rów­nież da­ne na te­mat sku­tecz­no­ści le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok w prze­bie­gu AERD. W przy­szło­ści ko­niecz­ne bę­dzie prze­pro­wa­dze­nie ba­dań nad ze­spo­ła­mi prze­bie­ga­ją­cy­mi z za­ję­ciem bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok nie­zwią­za­ny­mi z AERD. Ma­my na­dzie­ję, że ta­kie ba­da­nia po­zwo­lą wła­ści­wie okre­ślić miej­sce oma­wia­nych le­ków w te­ra­pii tych za­bu­rzeń.

Ka­ska­da leu­ko­trie­no­wa

Small 1497

Ry­ci­na 1. Leu­ko­trie­ny (LT) po­wsta­ją w wy­ni­ku dzia­ła­nia cy­to­lo­zo­wej fos­fo­li­pa­zy A2 (cPLA2) na bło­ny ko­mór­ko­we w ce­lu uwol­nie­nia kwa­su ara­chi­do­no­we­go (AA), któ­ry na­stęp­nie jest prze­kształ­ca­ny w pro­sta­glan­dy­ny (PG), li­pok­sy­ny (LX) lub leu­ko­trien A4 (LTA4), al­bo uwal­nia­ny z ko­mór­ki i prze­kształ­ca­ny w LTB4 lub LTC4. W prze­strze­ni po­za­ko­mór­ko­wej LTC4 jest bar­dzo szyb­ko hy­dro­li­zo­wa­ny do LTD4, a na­stęp­nie do LTE4; te trzy leu­ko­trie­ny na­zy­wa­ne są wspól­nie leu­ko­trie­na­mi cys­te­iny­lo­wy­mi (Cy­sLT). Ist­nie­ją dwa re­cep­to­ry wią­żą­ce LTB4: re­cep­tor 1 (BLT­-1) na lim­fo­cy­tach T i neu­tro­fi­lach i re­cep­tor 2 (LTB­-2) na neu­tro­fi­lach. Ana­lo­gicz­nie re­cep­to­ry Cy­sLT­-1 (na po­wierzch­ni ko­mó­rek mię­śni gład­kich i eozy­no­fi­li) i Cy­sLT­-2 (na po­wierzch­ni gru­czo­łów ślu­zo­wych) są zdol­ne do wią­za­nia leu­ko­trie­nów cy­ste­iny­lo­wych (LTE4 mo­że wią­zać się wy­łącz­nie z Cy­sLT­-1)

Kwas ara­chi­do­no­wy sta­no­wi in­te­gral­ną skła­do­wą po­dwój­nej war­stwy li­pi­do­wej błon ko­mór­ko­wych i ją­dro­wych. En­zym o na­zwie cy­to­zo­lo­wa fos­fo­li­pa­za A2 (cPLA2) bie­rze udział w po­wsta­wa­niu wol­nej for­my kwa­su ara­chi­do­no­we­go, uwal­nia­jąc go z war­stwy li­pi­do­wej błon bio­lo­gicz­nych.1 Wol­ny kwas ara­chi­do­no­wy mo­że zo­stać wy­ko­rzy­sta­ny ja­ko sub­strat do pro­duk­cji pro­sta­glan­dyn, leu­ko­trie­nów lub li­pok­syn (ryc. 1). Pro­sta­glan­dy­ny po­wsta­ją po za­dzia­ła­niu en­zy­mu cy­klo­ok­sy­ge­na­zy (COX) na kwas ara­chi­do­no­wy. En­zym COX wy­stę­pu­je w dwóch for­mach – jed­na jest for­mą kon­sty­tu­tyw­ną (COX­-1), dru­ga – in­du­ko­wa­na – po­wsta­je w miej­scu sta­nu za­pal­ne­go (COX­-2).2

Small 3899

Ta­be­la 1. Wpływ prze­wle­kłe­go za­pa­le­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok przy­no­so­wych oraz po­li­pów no­sa na ak­tyw­ność en­zy­mów li­pi­do­wych, stę­że­nie me­dia­to­rów i re­cep­to­rów

Dru­gi szlak prze­mian kwa­su ara­chi­do­no­we­go ka­ta­li­zo­wa­ny jest przez en­zym 15-li­po­ok­sy­ge­na­zę (15-LO). Po­wsta­je w nim po­śred­ni zwią­zek li­pi­do­wy – 15S­-H(p)ETE, czy­li kwas hy­dro(pe­ro)he­iko­za­te­tra­eno­wy, a osta­tecz­nie wy­twa­rza­ne są prze­ciw­za­pal­ne li­pok­sy­ny (LX) A4 i B4.3 Nie wie­my, ja­kie jest zna­cze­nie LXA4 i LXB4 w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa, ale przy­pusz­cza się, że mo­gą one od­gry­wać pew­ną ro­lę prze­ciw­za­pal­ną, neu­tra­li­zu­jąc re­ak­cję za­pal­ną in­du­ko­wa­ną przez leu­ko­trie­ny. In­nym en­zy­mem ko­niecz­nym do po­wsta­nia li­pok­syn jest 5-li­po­ok­sy­ge­na­za (5-LO), któ­ra dzia­ła na koń­co­wym eta­pie prze­mian kwa­su ara­chi­do­no­we­go. W obec­no­ści en­zy­mu ko­ak­ty­wu­ją­ce­go (biał­ka ak­ty­wu­ją­ce­go 5-LO zwa­ne­go FLAP), 5-LO prze­kształ­ca wol­ny kwas ara­chi­do­no­wy w leu­ko­trien A4 (LTA4).

Dal­sze prze­mia­ny leu­ko­trie­nu A4 mo­gą prze­bie­gać w czte­rech kie­run­kach. Mo­że on być wy­da­la­ny z ko­mór­ki w for­mie nie­zmie­nio­nej i wy­chwy­ty­wa­ny przez są­sia­du­ją­ce ko­mór­ki, a na­stęp­nie prze­twa­rza­ny w in­ne leu­ko­trie­ny, za­leż­nie od za­war­to­ści en­zy­mów w ko­mór­ce. Pod wpły­wem 15-LO po­wsta­ją z nie­go li­pok­sy­ny. Pod wpły­wem en­zy­mu o na­zwie hy­dro­la­za LTA4 leu­ko­trien A4 prze­kształ­ca­ny jest w leu­ko­trien B4 (LTB4), któ­ry trans­por­to­wa­ny jest na­stęp­nie spe­cjal­nym ka­na­łem po­za ko­mór­kę i od­gry­wa zna­czą­cą ro­lę w za­pa­le­niu w prze­bie­gu za­ka­żeń, dzia­ła­jąc che­mo­tak­tycz­nie w sto­sun­ku do lim­fo­cy­tów T i neu­tro­fi­li. Leu­ko­trien B4 dzia­ła za po­śred­nic­twem dwóch zna­nych re­cep­to­rów leu­ko­trie­no­wych – 1 i 2 (BLT­-1 i BLT­-2), prze­ka­zu­ją­cych sy­gna­ły przez biał­ko G.4,5 Eks­pre­sja BLT­-1 jest ogra­ni­czo­na do leu­ko­cy­tów, na­to­miast BLT­-2 znaj­du­je się w wie­lu tkan­kach (je­śli nie w więk­szo­ści). Wia­do­mo, że ist­nie­ją an­ta­go­ni­ści re­cep­to­rów LTB4, ale nie wpro­wa­dzo­no do lecz­nic­twa sub­stan­cji o ta­kim me­cha­ni­zmie dzia­ła­nia. Obec­nie je­dy­nie in­hi­bi­tor en­zy­mu 5-LO mo­że wpły­wać na stę­że­nie LTB4.

Leu­ko­trien B4 mo­że od­gry­wać waż­ną ro­lę w ast­mie cięż­kiej, po­wo­du­jąc przy­cią­ga­nie lim­fo­cy­tów pa­mię­ci i efek­to­ro­wych CD4 oraz CD8.6-9 Nie jest pew­ne czy po­dob­ny me­cha­nizm od­gry­wa ro­lę w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa lub rhi­no­si­nu­si­tis, ale jest to bar­dzo praw­do­po­dob­ne. LTA4 mo­że być też prze­kształ­co­ny w LTC4 pod wpły­wem dzia­ła­nia en­zy­mu cy­to­zo­lo­we­go syn­ta­zy LTC4 lub mi­kro­so­mal­nych trans­fe­raz glu­ta­tio­no­wych II lub III. LTC4 jest jed­nym z trzech leu­ko­trie­nów cy­ste­iny­lo­wych, na­zwa­nych tak z po­wo­du za­war­tej w nich cy­ste­iny, któ­rej nie po­sia­da LTA4 ani LTB4.10 Swo­iste biał­ko ka­na­ło­we MRP­-1 (the mul­ti­drug re­si­stan­ce­-as­so­cia­ted pro­te­in 1) trans­por­tu­je LTC4 na ze­wnątrz ko­mór­ki w spo­sób po­dob­ny jak LTB4.11 W śro­do­wi­sku po­za­ko­mór­ko­wym LTC4 jest szyb­ko ka­ta­bo­li­zo­wa­ny do in­nych leu­ko­trie­nów cy­ste­iny­lo­wych, naj­pierw do LTD4, któ­ry ule­ga szyb­kiej kon­wer­sji do LTE4.

Do ko­mó­rek, któ­re mo­gą wy­twa­rzać LTC4 bez­po­śred­nio z kwa­su ara­chi­do­no­we­go, na­le­żą ko­mór­ki tucz­ne, mo­no­cy­ty, gra­nu­lo­cy­ty kwa­so­chłon­ne i za­sa­do­chłon­ne.12 Ko­mór­ki śród­błon­ka i płyt­ki krwi nie za­wie­ra­ją 5-LO i nie mo­gą wy­twa­rzać LTA4, ale – jak wspo­mnia­no wcze­śniej – LTA4 uwal­nia­ny przez in­ne ko­mór­ki do prze­strze­ni po­za­ko­mór­ko­wej mo­że być po­bie­ra­ny przez ko­mór­ki śród­błon­ka i płyt­ki, a na­stęp­nie prze­kształ­ca­ny w LTC4.1,13,14

LTC4 jest związ­kiem sto­sun­ko­wo nie­sta­bil­nym, któ­ry szyb­ko prze­kształ­ca­ny jest w LTD4 i LTE4, na­to­miast LDE4 jest pro­duk­tem sta­bil­nym, wy­da­la­nym przez ner­ki. W re­zul­ta­cie stę­że­nie LTE4 w mo­czu ko­re­lu­je w przy­bli­że­niu z cał­ko­wi­tą za­war­to­ścią leu­ko­trie­nów cy­ste­iny­lo­wych w or­ga­ni­zmie.15

Leu­ko­trie­ny cy­ste­iny­lo­we mo­gą wią­zać się z co naj­mniej dwo­ma zna­ny­mi re­cep­to­ra­mi, któ­re po­dob­nie jak BLT­-1 i BLT­-2 są zwią­za­ne z biał­kiem G. Re­cep­tor Cy­sLT­-1, od­kry­ty ja­ko pierw­szy, ma zdol­ność wią­za­nia wszyst­kich leu­ko­trie­nów cy­ste­iny­lo­wych i znaj­du­je się na eozy­no­fi­lach, mo­no­cy­tach, ko­mór­kach mię­śni gład­kich dróg od­de­cho­wych, neu­tro­fi­lach, lim­fo­cy­tach B, ko­mór­kach pla­zma­tycz­nych oraz ma­kro­fa­gach tkan­ko­wych.16-18 Dru­gi re­cep­tor, Cy­sLT­-2, cha­rak­te­ry­zu­je się więk­szym po­wi­no­wac­twem do LTC4 i LTD4 w po­rów­na­niu z LTE4 i znaj­du­je się w wie­lu tkan­kach or­ga­ni­zmu, m.in. w na­błon­ku bło­ny ślu­zo­wej no­sa, gru­czo­łach ślu­zo­wych i leu­ko­cy­tach w ja­mie no­sa (choć w ma­łej ilo­ści), co su­ge­ru­je, że mo­że on od­gry­wać istot­ną ro­lę w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa oraz rhi­no­si­nu­si­tis. Nie wy­ja­śnio­no do­tąd, w ja­ki do­kład­nie spo­sób Cy­sLT­-2 mo­du­lu­je od­po­wiedź im­mu­no­lo­gicz­ną, wia­do­mo jed­nak, że głów­ne dzia­ła­nie leu­ko­trie­nów na gru­czo­ły ślu­zo­we mo­że od­by­wać się za po­śred­nic­twem sy­gna­łów z re­cep­to­rów Cy­sLT­-2.19,20

Leu­ko­trie­ny w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa oraz za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok przy­no­so­wych

W tkan­kach no­sa i za­tok przy­no­so­wych u cho­rych na prze­wle­kłe za­pa­le­nie bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok lub z po­li­pa­mi no­sa ob­ser­wu­je się zwięk­szo­ną eks­pre­sję wie­lu en­zy­mów i sub­stan­cji li­pi­do­wych na­le­żą­cych do szla­ku leu­ko­trie­no­we­go, co po­ka­za­no w ta­be­li 1. W tkan­kach tych stwier­dza się po­nad­to zwięk­szo­ną gę­stość re­cep­to­rów dla tych sub­stan­cji, któ­ra naj­czę­ściej ko­re­lu­je z licz­bą eozy­no­fi­li. Da­ne te su­ge­ru­ją, że leu­ko­trie­ny mo­gą od­gry­wać istot­ną ro­lę w re­kru­ta­cji i gro­ma­dze­niu tych ko­mó­rek za­pal­nych w bło­nie ślu­zo­wej no­sa i za­tok przy­no­so­wych. Co wię­cej, w gra­nu­lo­cy­tach kwa­so­chłon­nych obec­na jest syn­ta­za LTC4, dzię­ki cze­mu praw­do­po­dob­nie ko­mór­ki te przy­czy­nia­ją się do pod­trzy­my­wa­nia re­ka­cji za­pal­nej za­po­cząt­ko­wa­nej przez leu­ko­trie­ny cy­ste­iny­lo­we. Nie­daw­no opu­bli­ko­wa­no szcze­gó­ło­wy ar­ty­kuł prze­glą­do­wy na te­mat moż­li­wej ro­li leu­ko­trie­nów w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa.21

Bio­rąc pod uwa­gę, że wy­mie­nio­ne me­dia­to­ry są obec­ne w bło­nie ślu­zo­wej no­sa, a ich stę­że­nie zwięk­sza się w sta­nach cho­ro­bo­wych, na­le­ży przy­pusz­czać, że od­gry­wa­ją one zna­czą­cą ro­lę w pa­to­fi­zjo­lo­gii za­pa­le­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa i za­tok przy­no­so­wych. Wpro­wa­dze­nie na po­cząt­ku lat 90. ubie­głe­go wie­ku le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w le­cze­niu aler­gicz­ne­go nie­ży­tu no­sa przy­nio­sło jed­nak roz­bież­ne wy­ni­ki. In­hi­bi­tor 5-LO – zy­leu­ton – zmniej­szał ob­ja­wy, pod­czas gdy an­ta­go­ni­ści re­cep­to­rów Cy­sLT­-1 nie wy­ka­zy­wa­ły ta­kie­go dzia­ła­nia. Te pierw­sze ba­da­nia obej­mo­wa­ły sto­sun­ko­wo ma­łe gru­py pa­cjen­tów, a naj­więk­sze z nich (164 pa­cjen­tów) po­twier­dzi­ło po­pra­wę w za­kre­sie ob­ja­wów ze stro­ny no­sa w pró­bie pro­wo­ka­cyj­nej z aler­ge­nem po za­sto­so­wa­niu po­je­dyn­czej daw­ki za­fir­lu­ka­stu. W ostat­nich sze­ściu la­tach prze­pro­wa­dzo­no po­nad 30 ba­dań kli­nicz­nych oce­nia­ją­cych za­sto­so­wa­nie an­ta­go­ni­stów re­cep­to­rów Cy­sLT­-1 (głów­nie mon­te­lu­ka­stu) w le­cze­niu za­pa­le­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa. Nie­któ­re z nich po­rów­ny­wa­ły lek prze­ciw­leu­ko­trie­no­wy z pla­ce­bo, in­ne oce­nia­ły je­go po­łą­cze­nia z le­ka­mi prze­ciw­hi­sta­mi­no­wy­mi, a jesz­cze in­ne po­rów­ny­wa­ły wy­mie­nio­ne le­ki z kor­ty­ko­ste­ro­ida­mi do­no­so­wy­mi. Mi­mo róż­no­rod­no­ści pro­to­ko­łów, na pod­sta­wie prze­glą­du tych ba­dań moż­li­we by­ło opra­co­wa­nie pew­nych wy­tycz­nych do­ty­czą­cych sto­so­wa­nia le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w za­pa­le­niu bło­ny ślu­zo­wej no­sa. Pra­wie wszyst­kie z prze­pro­wa­dzo­nych do­tych­czas ba­dań wska­zu­ją na ko­rzyst­ny wpływ le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w le­cze­niu se­zo­no­we­go i ca­ło­rocz­ne­go aler­gicz­ne­go za­pa­le­nia bło­ny ślu­zo­wej no­sa.22,23 Le­ki te wy­da­ją się być też sku­tecz­ne w te­ra­pii po­li­pów no­sa. Jed­nak ze wzglę­du na do­stęp­ność rów­nież in­nych le­ków (kor­ty­ko­ste­ro­idy do­no­so­we, le­ki zmniej­sza­ją­ce prze­krwie­nie bło­ny ślu­zo­wej no­sa, le­ki prze­ciw­hi­sta­mi­no­we) po­moc­nych w le­cze­niu wy­mie­nio­nych sta­nów cho­ro­bo­wych po­ja­wia się py­ta­nie, ja­kie jest miej­sce le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w te­ra­pii tych cho­rób. Na pod­sta­wie do­stęp­nych da­nych bar­dzo trud­no jest od­po­wie­dzieć na to py­ta­nie. W 2003 r. opu­bli­ko­wa­li­śmy prze­gląd pi­śmien­nic­twa, w któ­rym sfor­mu­ło­wa­li­śmy wnio­sek, że „da­ne nie po­twier­dza­ją za­sad­no­ści sze­ro­kie­go za­sto­so­wa­nia le­ków prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych w po­łą­cze­niu z le­kiem prze­ciw­hi­sta­mi­no­wym lub bez nie­go za­miast do­no­so­we­go kor­ty­ko­ste­ro­idu z le­kiem prze­ciw­hi­sta­mi­no­wym lub bez nie­go”.24 Ta­ka kon­klu­zja by­ła spo­wo­do­wa­na czę­ścio­wo tym, że by­ło bar­dzo ma­ło ba­dań po­rów­nu­ją­cych róż­ne sche­ma­ty le­cze­nia, a w więk­szo­ści z nich uczest­ni­czy­ły ma­łe gru­py ba­da­nych (do­nie­sie­nia pod­su­mo­wa­ne we wspo­mnia­nym ar­ty­ku­le przed­sta­wio­ne w po­zy­cjach pi­śmien­nic­twa 25-41). Od cza­su opu­bli­ko­wa­nia tam­tej ana­li­zy prze­pro­wa­dzo­no co naj­mniej kil­ka ba­dań po­rów­nu­ją­cych róż­ne stra­te­gie lecz­ni­cze; omó­wio­ne po­ni­żej.

Le­ki prze­ciw­hi­sta­mi­no­we a le­ki prze­ciw­leu­ko­trie­no­we

Sku­tecz­ność le­ków prze­ciw­hi­sta­mi­no­wych i prze­ciw­leu­ko­trie­no­wych po­rów­ny­wa­no w dwóch ba­da­niach. W więk­szym z nich, w któ­rym uczest­ni­czy­ło 60 dzie­ci (w wie­ku 2-6 lat) z ca­ło­rocz­nym aler­gicz­nym za­pa­le­niem bło­ny śłu­zo­wej no­sa, cetyryzyna sku­tecz­niej niż mon­te­lu­kast zmniej­sza­ła na­si­le­nie ob­ja­wów oce­nia­nych w ska­li punk­to­wej, przy czym oba le­ki by­ły sku­tecz­niej­sze niż pla­ce­bo.42 War­to jed­nak zwró­cić uwa­gę, że wyj­ścio­wo gru­pa le­czo­na ce­ty­ry­zy­ną mia­ła wyż­szą punk­ta­cję w ska­li oce­ny ob­ja­wów, co po­zwo­li­ło uzy­skać wy­raź­niej­szą po­pra­wę niż w gru­pie le­czo­nej mon­te­lu­ka­stem. Dru­gie ba­da­nie oce­nia­ło sku­tecz­ność le­cze­nia fek­so­fe­na­dy­ną, mon­te­lu­ka­stem, pla­ce­bo lub fek­so­fe­na­dy­ną w po­łą­cze­niu z mon­te­lu­ka­stem u 12 osób z ca­ło­rocz­nym aler­gicz­nym za­pa­le­niem bło­ny śłu­zo­wej no­sa.43 W ba­da­niu tym po­rów­ny­wa­no mię­dzy so­bą wszyst­kie ro­dza­je te­ra­pii pod wzglę­dem zmniej­sza­nia ob­ja­wów ze stro­ny no­sa oraz zmniej­sze­nia in­du­ko­wa­ne­go mo­no­fos­fo­ra­nem ade­no­zy­ny spad­ku mak­sy­mal­ne­go wde­cho­we­go prze­pły­wu no­so­we­go (we wszyst­kich uzy­ska­no lep­sze wy­ni­ki niż w gru­pie pla­ce­bo).

Do góry