Komentarz

Program Edukacyjny Dermatologia 18/8 – rozwiązanie i komentarz

Opisano przypadek łagodnej odmiany rumienia wielopostaciowego (erythema multiforme minor). Jest to choroba o niedokładnie wyjaśnionej etiologii, w której ważną rolę odgrywają zjawiska immunologiczne. Przeciwciała lub kompleksy immunologiczne odpowiedzialne za objawy choroby mogą powstawać w wyniku działania różnych czynników. Do najważniejszych należą: zakażenia wirusowe (głównie HSV1 i HSV2), zakażenia bakteryjne (głównie paciorkowcowe i mykoplazmatyczne) oraz leki (najczęściej sulfonamidy i barbiturany). Często jednak nie udaje się wykryć czynnika sprawczego i taką formę rumienia wielopostaciowego określa się jako idiopatyczną.

Zmiany skórne w przebiegu erythema multiforme minor mają postać dobrze odgraniczonych od otoczenia obrzękowych rumieni. Czasami na ich powierzchni mogą powstawać pęcherze, tworząc obraz nakładających się na siebie kręgów (objaw tarczy strzelniczej). Najczęściej są umiejscowione na dystalnych częściach kończyn górnych oraz dolnych, a także błonach śluzowych jamy ustnej i narządów płciowych. W przypadku nasilenia choroby zmiany mogą zajmować bardzo rozległe obszary skóry. Najczęściej są one symetryczne.

Początek choroby jest nagły. Może występować gorączka, bóle stawowe lub uczucie ogólnego rozbicia. Objawy te jednak zazwyczaj szybko mijają i stan ogólny pacjentów najczęściej jest dobry. Zmianom skórnym zwykle nie towarzyszą żadne objawy subiektywne. W wyniku leczenia ustępują one bez pozostawienia blizn. Choroba ma jednak skłonność do nawrotów.

Terapia zależy od czynników prowokujących pojawienie się zmian. Jeśli współwystępuje zakażenie wirusem Herpes simplex, stosuje się leczenie acyklowirem, a jeśli zakażenie paciorkowcowe gardła, zaleca się leczenie według antybiogramu. Korzystne wyniki w każdym przypadku uzyskuje się dzięki stosowaniu leków przeciwhistaminowych, kwasu askorbinowego i wapna. Miejscowo stosuje się kortykosteroidy w aerozolu z dodatkiem środków odkażających.

Oprócz odmiany łagodnej, która wystąpiła u opisywanej pacjentki, choroba może przybierać postać ciężką. Obejmuje ona zespół Stevensa i Johnsona oraz zespół Lyella. W zespole Stevensa i Johnsona zajęte są przede wszystkim błony śluzowe jamy ustnej, narządów płciowych, niekiedy również nosa i oczu. Zespół Lyella (toksyczna nekroliza naskórka) to odmiana zagrażająca życiu, na szczęście występuje bardzo rzadko. Zmiany rumieniowe i pęcherzowe na skórze i błonach śluzowych są bardzo rozległe i powodują podminowania naskórka, a w konsekwencji jego spełzanie.

Prawidłowe odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. ad, 4. ac, 5. cd, 6. b, 7. a, 8. abd, 9. c, 10. a

Adres do korespondencji: lek. Iwona Kuczborska, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii, ul. Chałubińskiego 1, Wrocław, e-mail: iwonak4wsk@interia.pl

Piśmiennictwo:

1. Braun-Falco O, Plewig G, Wolf HH, et al. Rumienie (w:) Dermatologia. Czelej, Lublin, 2002:543-615.

2. Jablońska S, Majewski S. Rumień wielopostaciowy (w:) Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL, Warszawa, 2005:126-146.