U chorych z niewydolnością nerek przez krótki czas utrzymuje się ochronne miano przeciwciał przeciw zakażeniom pneumokokowym. Ostatnio stosowane szczepionki są lepsze, skuteczniejsze, ale nadal niedoskonałe. Należy wierzyć, że w niedalekiej przyszłości nastąpi pod tym względem poprawa.32

W najnowszych badaniach również wykazano szybki wzrost miana przeciwciał przeciw pneumokokom, ale jednocześnie jego szybki spadek (IgG i IgG2).

Szczepienia przeciw pneumokokom są rekomendowane u chorych z przewlekłą chorobą nerek, z zespołem nerczycowym lub u chorych z niewydolnością nerek kandydatów do transplantacji. Warto rozważyć przeprowadzenie szczepień u osób w wieku >60 lat. Szczepienia powinny być powtarzane co 3-5 lat.

U 48 dzieci z niewydolnością nerek zastosowano 6-walentną szczepionkę przeciw pneumokokom. Dzieci podzielono na dwie grupy: leczone zachowawczo oraz leczone nerkozastępczo (hemodializy). Po szczepieniu stwierdzono u wszystkich wzrost miana przeciwciał (>0,35 µg/ml – zgodnie z definicją WHO). Ponadczterokrotny wzrost miana swoistych przeciwciał przeciw pneumokokom obserwowano u 45,8% w grupie leczonych zachowawczo oraz u 37,5% osób w grupie leczonych dializami.33

Po zastosowaniu 23-walentnej szczepionki przeciwpneumokokowej u 96% chorych dializowanych po transplantacji nerki stwierdzono dobrą odpowiedź immunologiczną. Niestety szybko dochodziło do obniżenia poziomu swoistych przeciwciał.34

Jaki jest mechanizm korzystnego działania szczepienia przeciw grypie?

Korzystny wpływ szczepień przeciw grypie może być wynikiem działania następujących mechanizmów:

  • W wyniku szczepienia następuje aktywacja niespecyficznych mechanizmów odpowiedzi immunologicznej i zmniejszenie ładunku infekcyjnego
  • W grypie proces zapalny toczy się w blaszkach miażdżycowych, prowadząc do zmian w naczyniach wieńcowych podobnych jak w zawale mięśnia sercowego; antygeny grypy wywołują reakcję skierowaną przeciwko antygenom blaszki miażdżycowej, prowadząc do jej uszkodzenia
  • W czasie infekcji grypowej cholesterol HDL traci właściwości przeciwzapalne
  • W czasie infekcji grupowej dochodzi do zwiększonej migracji makrofagów do ściany naczyń.

Realizacja szczepień w Europie i w Polsce

U osób w wieku >65 lat (grupa wysokiego ryzyka) szczepieniom przeciwgrypowym poddaje się w Wielkiej Brytanii 78% osób, we Francji 68% osób, w Niemczech 61% osób, we Włoszech 61% osób, a w Polsce 16% osób, wśród personelu medycznego natomiast w Wielkiej Brytanii 29% osób, we Francji 24% osób, w Niemczech 23% osób, we Włoszech 17% osób, a w Polsce 9% osób. Aby tę niezwykle niekorzystną sytuację poprawić, należy w pierwszej kolejności zalecać poddawanie się szczepieniom personelowi służby zdrowia. Następnie edukować, edukować i jeszcze raz edukować pacjentów: uświadamiać, jakie konsekwencje niesie za sobą przebycie jednej czy drugiej infekcji. Wreszcie osobom z grupy wysokiego ryzyka, jeśli to możliwe, refundować szczepionki.

Zasady szczepienia

Szczepionkę przeciwko grypie podajemy podskórnie. Powoduje to pobudzenie komórek dendrytycznych, a następnie natywnych limfocytów T. Wystarczy mała ilość pobudzonych komórek dendrytycznych i mała ilość antygenu, aby komórki dendrytyczne pobudziły limfocyty do proliferacji i różnicowania. Komórki dendrytyczne wpływają również na limfocyty B.

Szczepionka przeciwko pneumokokom jest 23-walentną polisacharydową szczepionką, a przeciwko grypie – inaktywowaną szczepionką z rozszczepionym wirionem.

Szczepionkę przeciwko pneumokokom można podawać razem ze szczepionką przeciwko grypie, za pomocą osobnych strzykawek, w dwie różne okolice ciała.31

Podsumowanie

Grypa to ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana wirusem grypy. Inwazyjna choroba pneumokokowa jest poważnym schorzeniem i wiąże się z dużym ryzykiem zgonu. Streptococcus pneumoniae stanowi główną przyczynę pozaszpitalnego zapalenia płuc. Cukrzycy towarzyszy wzrost ryzyka infekcji. W jej patogenezie biorą udział zarówno czynniki genetyczne, jak i metaboliczne. Cukrzyca zgodnie z klasyfikacją WHO należy do chorób, w których obserwuje się wtórny deficyt układu immunologicznego (w wyniku upośledzenia czynności granulocytów oraz aktywności limfocytów). U chorych z niewydolnością nerek wiele czynników zaburza prawidłową odpowiedź immunologiczną. Należą do nich: obecność toksyn mocznicowych, przewlekła hipoproteinemia i hiperglikemia, przewlekły niedobór mikroelementów (cynku, witaminy C), bezpośredni kontakt komórek immunologicznych z błoną dializacyjną i ich uszkodzenie oraz stosowanie heparyny w leczeniu dializacyjnym. Część chorych z chorobami nerek przyjmuje ponadto leki immunosupresyjne. Dostępne na rynku szczepionki przeciwgrypowe i przeciwpneumokokowe w dużym stopniu zapobiegają infekcjom i chronią przed ich powikłaniami. W Polsce szczepieniu poddaje się tylko niewielki odsetek osób z grupy wysokiego ryzyka, w tym chorych na cukrzycę i osób ze współistniejącymi chorobami nerek. Aby tę niezwykle niekorzystną sytuację poprawić, należy zalecać poddawanie się szczepieniom personelowi służby zdrowia, uświadamiać pacjentów, jakie konsekwencje może mieć przebycie jednej czy drugiej infekcji, a osobom z grup wysokiego ryzyka, jeśli to możliwe, refundować szczepionki.

Pytania:

1. Grypa może być wywołana:

a. Wirusem A

b. Wirusem A lub B

Do góry