2. Wszystkie osoby ukąszone przez żmiję powinny zostać przyjęte do szpitala. Pacjenci bez objawów mogą zostać zwolnieni po co najmniej 2 h obserwacji. Poważne następstwa zatrucia mogą wystąpić po wielu godzinach, dlatego przy łagodnych objawach (niewielki miejscowy obrzęk) obserwacja szpitalna nie powinna trwać krócej niż 24 h.

3. Większość ukąszeń przez żmiję zygzakowatą ma łagodny przebieg.

4. Należy przestrzegać wskazań odnośnie do stosowania antytoksyny jadu żmii ze względu na ryzyko wstrząsu anafilaktycznego i choroby posurowiczej. Antytoksyna powinna być stosowana przeciwko uogólnionemu zatruciu i w przypadku rozległych lub szybko powiększających się obrzęków. Zmniejsza ona ryzyko zgonu, skraca czas hospitalizacji i rekonwalescencji. Jej działanie jest skuteczniejsze, jeśli zostanie podana odpowiednio wcześnie.

Management of snake-bites

Abstract

Most cases of bites from the common European adder (Vipera berus) have relatively mild consequences, with no or only local symptoms present in 70-80% of patients. The percentage of lethal bites is <1%. Fatalities usually occur among children, elderly patients and cardiovascular disease sufferers.

The severity of venom intoxication depends chiefly on the amount of venom present in the body per body weight. Overall health and fitness level (asthenia, stress, any co-morbidities, advanced age) of the bitten individual also matter, as do physical activity immediately after the bite and allergy to venom components.

All patients bitten by an adder should be hospitalised. Asymptomatic patients may be released following at least 2 hours of monitoring. As serious sequelae may occur after several hours, the presence of even mild symptoms (mild local oedema) should lead to prolonged monitoring of the patient over at least 24 hours.

Piśmiennictwo

1. Prokopowicz D. Medycyna podróży. Rośliny trujące, zwierzęta jadowite. Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, 2007.

2. Kępa L, Oczko-Grzesik B, Stolarz W. Przypadki ukąszeń przez żmije – obserwacje z terenu Śląska w latach 19992003. Przegl Epidemiol 2004;58;219-26.

3. Chippaux JP. Snake-bites: appraisal of the global situation. Bull World Health Organ 1998;76(5):515-24.

4. Persson H. Envenoming by European vipers: antivenom treatment – influence on morbidity. Przegl Lek 2001;58(4):223-5.

5. Grygorczuk S. Ukąszenie przez żmiję. Lekarz 2006;7-8:77-83.

6. Karlson-Stiber Ch, Persson H, Heath A. First clinical experiences with specific sheep Fab fragments in snake bite. Report of a multicentre study of Vipera berus envenoming. J Intern Med 1997;241:53-8.

7. Kresanek J, Plackova S, Caganova B, et al. The new therapy procedures for viper attack. Centrl Eur Public Health 2004;12:53-4.

8. Grönlund J, Vuori A, Nieminen S. Adder bites. A report of 68 cases. Scand J Surg 2003;92(2):171-4.

9. Reading CJ. Incidence, pathology, and treatment of adder (Vipera berus L.) bites in man. J Accid Emerg Med 1996;13:346-51.

10. Ahmed SM, Ahmed M, Nadeem A, et al. Emergency treatment of a snake bite: Pearls from literature. J Emerg Trauma Shock 2008;1(2):97-105.

11. Ciszowski K, Modła A. Ukąszenie przez żmiję zygzakowatą (Vipera berus) – temat wciąż aktualny. Przegl Lek 2005;61(4):427-32.

12. Calderon L, Lemone B, Guttierrez JM, et al. Biological and biochemical activities of Vipera berus (European viper) venom. Toxicon 1993;31(6):743-53.

13. Trybus M, Chmiel A, Wierzbicka-Chmiel J. Uogólniona i miejscowa reakcja na jad żmii zygzakowatej – opis przypadku. Pol Merkur Lek 2007;22:129,218.

14. Gutierrez JM, Rucavado A, Escalante, et al. Tissue pathology induced by Snake venoms: how to understand a complex pattern of alterations from a systems biology perspective? Toxion 2010;44:166-70.

15. Sadurska B, Szumiło M. Fosfolipazy A w komórkach ssaków – budowa, właściwości, rola fizjologiczna i patologiczna. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2005;59:116-123.

16. Warrell DA. Snake bite. Lancet 2010;375:77-88.

17. Malina T, Krescak L, Warrell DA. Neurotoxicity and hypertension following European adder (Vipera berus berus) bites In Hungary: case report and review. QJM 2008;101(10):801-6.

18. Harborne DJ. Emergency treatment of adder bites: case report and literature review. Arch Emerg Med 1993;10(3):239-43.

19. Karlson-Stiber Ch, Persson H. Antivenom treatment in Vipera berus envenoming – report of 30 cases. J Intern Med 1994;235:57-61.

20. Reid HA. Adder bites in Britain. Br Med J 1976;2:153-6.

21. Klaewsongkram J. A role of snake antivenom skin test from the allergist’s point of view. Acta Tropica 2009;109(1):84-5.

22. Persson H, Irestedt B. A study of 136 cases of adder bite treated in Swedish hospitals during one year. Acta Med Scand 1981;210(6):433-9.

23. Karalliedde L. Animal toxins. Br J Anaesth 1995;74:319-27.

24. Malasit P, Warrell DA, Chanthavanich P, et al. Prediction, prevention, and mechanism of early (anaphylactic) antivenom reactions in victims of snake bites. BMJ 1986:17-20.

24. Postepy Hig Med Dosw (online), 2010; tom 64:262-72.

25. Czajka U, Wiatrzyk A, Lutyńska A. Mechanizm działania jadu żmii zygzakowatej i zasady stosowania antytoksyny w leczeniu. Przegl Epidemiol 2013;67:729-33.

Do góry