Farmakoterapia

Cykl „Farmakoterapia” koordynowany przez prof. dr. hab. n. med. Marka Droździka, Kierownika Katedry Farmakologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Powikłania farmakoterapii zaburzeń rytmu serca

lek. Anna Witowicz

dr n. med. Artur Oręziak

lek. Agnieszka Fil

lek. Radosław Sierpiński

dr hab. n. med. Maria Bilińska prof. IK

Klinika Zaburzeń Rytmu Serca, Instytut Kardiologii w Warszawie

Adres do korespondencji: lek. Anna Witowicz, Klinika Zaburzeń Rytmu Serca, Instytut Kardiologii, ul. Alpejska 42, 04-628 Warszawa; e-mail: anna.witowicz@ikard.pl

Leki antyarytmiczne stosuje się powszechnie w codziennej praktyce. Szczegółowa wiedza na temat potencjalnych działań niepożądanych staje się zatem nieodłącznym narzędziem każdego klinicysty.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

  • rozpoznać powikłania po lekach antyarytmicznych
  • postępować w przypadku wystąpienia powikłań
  • rozpoznać powikłania wymagające pilnego skierowania chorego do kardiologa

Wprowadzenie

Mimo znacznego postępu w rozwoju technik inwazyjnych farmakoterapia wciąż wykorzystywana jest w terapii doraźnej i w przewlekłym leczeniu zaburzeń rytmu serca.1,2 Ze względu na mnogość zagadnień związanych z tego typu leczeniem w artykule przedstawiono przede wszystkim najczęstsze powikłania farmakoterapii zaburzeń rytmu serca. Działania niepożądane wybranych leków omówiono zgodnie z podziałem leków antyarytmicznych wg klasyfikacji Vaughana-Williamsa (tab. 1).1,3

Klasa I

Leki należące do grupy pierwszej to tzw. stabilizatory błony komórkowej. Blokują one szybkie kanały sodowe, czego efektem jest zmniejszenie prędkości narastania potencjału czynnościowego oraz szybkości przewodzenia. Działania niepożądane w poszczególnych podgrupach nieznacznie się różnią.

W klasie IA wynikają one głównie ze zmniejszenia kurczliwości mięśnia sercowego. Obserwuje się zmniejszenie ciśnienia tętniczego oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe związane z działaniem antycholinergicznym. Ponadto może dochodzić do zaburzeń neurologicznych w postaci szumów usznych, zaburzeń widzenia, głuchoty, dezorientacji, a nawet psychozy. Główne powikłania hematologiczne to: małopłytkowość na tle immunologicznym oraz niedokrwistość hemolityczna. Należy również pamiętać o możliwych reakcjach alergicznych i anafilaktycznych. Toksyczne działanie chinidyny przejawia się zwolnieniem przewodnictwa, poszerzeniem zespołu QRS, blokiem zatokowo-przedsionkowym lub przedsionkowo-komorowym. W badaniu populacji osób z zespołem Brugadów zaobserwowano, że niskie dawki chinidyny (<600 mg/24 h) były dobrze tolerowane przez pacjentów, zachowując przy tym swój potencjał w zapobieganiu nawrotom częstoskurczów komorowych.4 Z kolei inny lek z danej podgrupy – dyzopiramid – może wpływać niekorzystnie na śmiertelność ogólną u pacjentów po zawale mięśnia sercowego.5

Działania niepożądane leków klasy IB, do której należą meksyletyna (stosowana głównie w zapobieganiu arytmii komorowej) oraz lidokaina (do leczenia arytmii komorowych) są zbliżone do działań niepożądanych leków klasy IA, przy dużych dawkach jednak...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Klasa I

Leki należące do grupy pierwszej to tzw. stabilizatory błony komórkowej. Blokują one szybkie kanały sodowe, czego efektem jest zmniejszenie prędkości narastania [...]

Klasa II

Klasa ta obejmuje leki β-adrenolityczne stanowiące podstawową grupę leków antyarytmicznych. Wynika to ze stosunkowo dobrej tolerancji i pomyślnego rokowania klinicznego (β-adrenolityki m.in. [...]

Klasa III

Efekt antyarytmiczny tej grupy leków wynika z blokowania wielu kanałów jonowych (depolaryzujących i repolaryzujących), co prowadzi do wydłużenia trwania potencjału czynnościowego. Wskazane są [...]

Klasa IV

Klasa ta obejmuje antagonistów wapnia. Leki z tej grupy hamują dokomórkowy napływ jonów wapnia. Wpływa to na zmniejszenie szybkości depolaryzacji powolnych potencjałów [...]

Inne leki antyarytmiczne

Jest wskazana w leczeniu napadowych tachykardii nadkomorowych, zwłaszcza w sytuacjach, gdy nie są dostępne inne leki antyarytmiczne. Podawana w szybkim bolusie dożylnym blokuje receptory [...]

Podsumowanie

Niektóre leki antyarytmiczne wykazują działanie proarytmiczne w postaci nadkomorowych i komorowych zaburzeń rytmu.8 Leki klasy Ia i III mogą wywoływać VT typu torsade de [...]

Do góry