Kwalifikacja do immunoterapii jadem wymaga spełnienia następujących dwóch kryteriów: klinicznego i immunologicznego. Kryterium kliniczne spełniają dzieci i dorośli z objawami systemowej reakcji alergicznej po użądleniu przez owada. Wystąpienie reakcji HVA III°-IV° jest wskazaniem bezwzględnym do VIT. Objawy HVA niezagrażające życiu (HVA I°-II°) stanowią wskazanie względne, co oznacza możliwość kwalifikacji do VIT pod warunkiem istnienia dodatkowych czynników (np. wysoki stopień ekspozycji na użądlenia, duża odległość miejsca zamieszkania od ośrodków służby zdrowia) i/lub preferencji pacjenta. Szczególnej rozwagi wymaga kwalifikacja do VIT dzieci z objawami HVA I°, ponieważ ryzyko wystąpienia ponownej reakcji systemowej jest w tej grupie bardzo małe. Z epidemiologicznych badań prospektywnych wynika, że reakcja HVA o podobnym nasileniu występuje u ok. 10% z nich, poważniejsza u 3%, a anafilaktyczna u 1%.15,16 Spełnienie kryterium immunologicznego wymaga udowodnienia obecności sIgE przeciwko jadowi owada odpowiedzialnego za objawy poużądleniowe za pomocą jednego z omówionych wcześniej testów diagnostycznych: skórnego, serologicznego lub BAT. W kwalifikacji do VIT konieczna jest ocena występowania przeciwwskazań do terapii (tab. 7).17

Osoba kwalifikowana do VIT musi podpisać świadomą zgodę na leczenie. Wcześniej należy ją poinformować o korzyściach, niedogodnościach i ryzyku związanych z tą metodą. Zaletą terapii jest uzyskanie długotrwałej ochrony. Wadą metody VIT jest konieczność regularnego i wieloletniego leczenia. Powinno się uprzedzić pacjenta, że trwa ono 3-5 lat, a u chorych z zespołami MCAD lub podwyższoną sBT immunoterapię prowadzi się przez całe życie.

VIT przebiega w dwóch fazach: indukcji i podtrzymującej. Fazę indukcji (trwającą 3,5 h do kilkunastu tygodni, zależnie od przyjętego protokołu) kończy osiągnięcie dawki podtrzymującej jadu. Wynosi ona 100 μg dla dorosłych i dzieci (według ekspertów amerykańskich 50 μg u dzieci).15 W szczególnych grupach pacjentów dawka podtrzymująca może być wyższa i wynosi 200 μg (dotyczy to mastocytozy i zespołów MCAD). Mimo że osiągnięcie dawki podtrzymującej wiąże się z tolerancją kolejnego użądlenia polnego, dla uzyskania efektu długotrwałego, który nie wygasa po zaprzestaniu VIT, konieczne jest kontynuowanie szczepień jadem przez 3-5 lat. W tym czasie iniekcje należy powtarzać co 4-6, a w drugim roku co 8 tygodni.

Bezpieczeństwo VIT jest porównywalne z bezpieczeństwem immunoterapii alergenami wziewnymi. Częstość występowania wszystkich powikłań alergicznych podczas fazy wstępnej VIT ocenia się na 2% iniekcji. Powikłania w fazie podtrzymującej występują w przebiegu 0,29% z nich.18 Najczęstsze są miejscowe odczyny alergiczne, które nie zwiastują odczynów systemowych i zwykle są dobrze tolerowane. Pomocne w ich opanowywaniu bywają leki przeciwhistaminowe podawane 12 h przed iniekcją jadu. Systemowe odczyny alergiczne występują u kilkunastu procent pacjentów (11-15%), ciężkie odczyny alergiczne – u 0-3,31% z nich.19 Dotychczas nie opisywano innych powikłań poza odczynami alergicznymi. Największe obawy budziło prowadzenie immunoterapii jadem w szczególnych grupach pacjentów: u ciężarnych, osób z chorobami towarzyszącymi czy leczonych β-adrenolitykami i antagonistami ACEI. Dotychczasowe obserwacje wskazują jednak, że kontynuacja VIT podczas ciąży jest bezpieczna.16 Do tej pory nie wykazano także, aby u osób ze schorzeniami autoimmunologicznymi VIT wpływała niekorzystnie na przebieg choroby podstawowej20. Nie ma również przekonujących danych o większej częstości powikłań VIT w grupie osób leczonych β-adrenolitykami i antagonistami ACEI.

Do góry