Wprowadzenie

Fizjologicznie nerki wydalają z moczem ok. 600 mOsm substancji osmotycznie czynnych na dobę.

W stanach odwodnienia organizm ma zdolność maksymalnego skoncentrowania stężenia tych substancji w moczu do 1200 mOsm/l, co przekłada się na minimalną dobową diurezę ok. 500 ml, która zapewnia prawidłową pracę organizmu. Zmniejszenie ilości oddawanego moczu poniżej tej wartości jest objawem chorobowym i powinno skłonić lekarza do pilnej diagnostyki i jak najszybszego rozpoczęcia leczenia. Ze zmniejszeniem ilości oddawanego moczu związane są dwa pojęcia: oliguria (skąpomocz), czyli dobowe oddawanie moczu <400-500 ml, oraz anuria (bezmocz), czyli diureza dobowa <100 ml. Wystąpienie któregoś z wymienionych objawów może sugerować choroby nerek, zawsze jednak należy pamiętać o przyczynach pozanerkowych. Ostre uszkodzenie nerek bowiem często przebiega z oligurią, ale anuria w jego przebiegu obserwowana jest niezwykle rzadko (najczęściej przy obustronnym zastoju moczu lub jako powikłanie sepsy).¹

Przyczyny

Z anurią należy łączyć pojęcie ostrego zatrzymania moczu (AUR – acute urinary retention), czyli niemożność dowolnego oddania moczu. Występuje ono najczęściej u mężczyzn >60 r.ż. i wynika z łagodnego przerostu gruczołu krokowego. U kobiet zdarza się to zdecydowanie rzadziej.²

Najczęstsze przyczyny ostrego zatrzymania moczu:²

• przeszkoda w drogach moczowych (przerost gruczołu krokowego, nowotwór prostaty, nowotwór pęcherza moczowego, kamica moczowa, zwężenie cewki moczowej, cystocele, nowotwory miednicy mniejszej)
• leki (najczęściej o właściwościach antycholinergicznych – zmniejszają kurczliwość mięśnia wypieracza pęcherza moczowego lub sympatykomimetycznych – zwiększają stymulację α-adrenergiczną gruczołu krokowego oraz szyi pęcherza moczowego)
• przyczyny neurogenne (uszkodzenia rdzenia kręgowego w wyniku urazów oraz demielinizacji, zespół Guillaina-Barrégo, neuropatia cukrzycowa)
• ostre zapalenie gruczołu krokowego (szczególnie przy współwystępowaniu łagodnego przerostu gruczołu krokowego)
• urazy miednicy mniejszej
• okres okołooperacyjny oraz poporodowy.