Niedożywienie u osób starszych ma wiele negatywnych następstw, takich jak: wzrost chorobowości i śmiertelności, pogorszenie w zakresie funkcji poznawczych czy zwiększone ryzyko powikłań wewnątrzszpitalnych i wydłużenie czasu hospitalizacji. W niniejszym materiale omówiono między innymi, jak rozpoznawać i leczyć niedożywienie u osób starszych. Autorka ma nadzieję, że przyczyni się on do popularyzacji wiedzy o niedożywieniu wśród pracowników ochrony zdrowia.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• przedstawić najczęstsze przyczyny niedożywienia w starości
• rozpoznać ryzyko niedożywienia i niedożywienie u osoby starszej
• zaplanować postępowanie diagnostyczne w niedożywieniu u osoby starszej
• wdrożyć interwencję żywieniową dostosowaną do indywidualnej sytuacji pacjenta, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa

Wprowadzenie

Ze względu na częstość występowania i poważne konsekwencje niedożywienie już od dawna jest uznawane za jeden z wielkich problemów geriatrycznych. Wydawać by się mogło, że powinno to znaleźć odzwierciedlenie w codziennej praktyce klinicznej i sprawowaniu opieki nad starszym pacjentem. Niestety, świadomość środowiska medycznego dotycząca niedożywienia w starości wciąż jest niewielka, a problemom zapobiegania mu, rozpoznawania i leczenia nie poświęca się należytej uwagi.¹

Częstość występowania niedożywienia u osób starszych

Częstość występowania niedożywienia jest stosunkowo niewielka (rzędu 5%) w populacji osób starszych zamieszkujących w swoich domach, natomiast wśród mieszkańców instytucji opiekuńczych skala problemu jest kilka razy większa (14%). Bardzo często niedożywienie dotyczy pacjentów geriatrycznych szpitalnych oddziałów ostrych (39%) oraz oddziałów rehabilitacji przeznaczonych dla starszych pacjentów (51%).²

Częstość występowania niedożywienia rośnie wraz z pogarszaniem się stanu zdrowia i sprawności psychofizycznej osób starszych.³ Ryzyko niedożywienia dotyczy bardzo dużego odsetka populacji osób starszych niezależnie od miejsca zamieszkania/przebywania, a wynika to z kumulowania się niekorzystnych uwarunkowań stanu odżywienia. W tej sytuacji znacznie szybciej dochodzi do rozwoju niedożywienia, jeśli wystąpi ostra choroba somatyczna lub będzie konieczne wykonanie zabiegu operacyjnego.

Przyczyny niedożywienia w starości

Uwarunkowania niedożywienia w starości są wieloczynnikowe (tab. 1).4 U jego podstaw leżą zmiany fizjologiczne zachodzące w procesie starzenia i przyczyniające się do zmniejszenia apetytu i poboru pokarmów przez osoby starsze (anoreksja zależna od ...