Geriatria

Podstawowe zasady geriatrii. Część 2: Zasady całościowej oceny geriatrycznej, diagnostyki i farmakoterapii pacjenta geriatrycznego

dr n. med. Elżbieta Kozak-Szkopek

Klinika Geriatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji: dr n. med. Elżbieta Kozak-Szkopek, Klinika Geriatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Oczki 4, 02-007 Warszawa. Tel./faks 22 622 96 82; e-mail: elzbieta.kozak-szkopek@wum.edu.pl

Podstawowym standardem w geriatrii jest dokonywanie całościowej oceny geriatrycznej osoby w podeszłym wieku w celu stwierdzenia, w jakim stanie funkcjonalnym i psychicznym jest pacjent, oraz oszacowanie ryzyka występowania wielkich problemów geriatrycznych na podstawie wystandaryzowanych testów. Wyniki tej oceny pozwalają na zaplanowanie potrzebnych badań diagnostycznych, dostosowanie farmakoterapii z uniknięciem polipragmazji oraz podjęcie właściwych działań pielęgnacyjno-opiekuńczych.

Zasady całościowej oceny geriatrycznej

Obligatoryjną zasadą w geriatrii jest ocena, jak stwierdzane objawy i stany chorobowe wpływają na stopień funkcjonowania chorego z uwzględnieniem jego uwarunkowań rodzinnych i środowiskowych.1 Służy do tego całościowa ocena geriatryczna (COG). Jest to narzędzie, za pomocą którego określa się stan czynnościowy, fizyczny, umysłowy oraz socjalno-środowiskowy pacjenta z wykorzystaniem zestawu skal (ryc. 1).2,3 Przesiewową skalą służącą do kwalifikacji chorych do przeprowadzenia COG jest skala Vulnerable Elders Survey 13 (VES-13) (tab. 1). Utrata zdolności do wykonywania wymienionych w tej skali czynności życia codziennego z powodu choroby stanowi ryzyko znacznego pogorszenia sprawności funkcjonalnej lub zgonu w ciągu najbliższych dwóch lat. Uzyskanie w tej skali 3 i więcej punktów kwalifikuje pacjenta do wykonania COG. U osób hospitalizowanych, zgodnie z zarządzeniem Prezesa NFZ Nr 73/2017/DSOZ, całościowa ocena geriatryczna udokumentowana kwalifikacją na podstawie skali VES-13 i wypełnioną kartą COG stanowi dodatkowo świadczenie z katalogu świadczeń do sumowania.4

W ramach COG ocena stanu czynnościowego polega na określeniu zdolności pacjenta do wykonywania:

  • podstawowych czynności życia codziennego za pomocą skali Activities of Daily Living (ADL): kąpanie, ubieranie się, korzystanie z toalety, jedzenie, przemieszczanie się, kontrolowanie oddawania moczu i stolca
  • złożonych czynności życia codziennego za pomocą skali Instrumental Activities of Daily Living (IADL): korzystanie z telefonu, wychodzenie z domu, robienie zakupów, gotowanie, pranie, sprzątanie, przyjmowanie leków, gospodarowanie pieniędzmi.


W celu kwalifikacji chorego do objęcia opieką długoterminową stosowana jest skala Barthel, która ocenia umiejętność samodzielnego spożywania posiłków, chodzenia, korzystania z toalety, kąpieli, ubierania się, kontroli zwieraczy. Uzyskanie 40 i mniej punktów na 100 możliwych w tej skali jest wymaganym kryterium przyjęcia do zakładu opiekuńczo-leczniczego (ZOL).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zasady badań diagnostycznych

Do uznanych wskaźników laboratoryjnych mających znaczenie rokownicze u pacjentów w podeszłym wieku należą:

Zasady rozsądnej farmakoterapii starszego pacjenta

Zadaniem geriatry jest koordynacja i racjonalizacja leczenia zalecanego choremu przez innych specjalistów oraz samoleczenia. Ograniczanie tendencji do polifarmakoterapii i polipragmazji ma na celu [...]

Podsumowanie

Wczesne wykrywanie problemów geriatrycznych u starszych pacjentów z zastosowaniem zasad całościowej oceny geriatrycznej zapobiega niesprawności i niesamodzielności. Podstawową zasadą w geriatrii jest hierarchizacja i koordynacja licznych [...]
Do góry