Ortopedia

Urazy mięśni i stawów – porady ortopedy dla internisty

dr hab. n. med. Grzegorz Szczęsny

Klinika Ortopedii i Traumatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Grzegorz Szczęsny, Klinika Ortopedii i Traumatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Lindleya 4, 02-005 Warszawa

Mięśnie należą do czynnych elementów narządu ruchu odpowiadających za wykonywanie ruchów kości, do których się przyczepiają, a połączenia stawowe są miejscem, w którym ruch ten zachodzi. To dzięki nim możliwe są zarówno swobodna zmiana pozycji ciała oraz przemieszczanie się, jak i wykonywanie wszelkich czynności ruchowych. Ich urazy, obok złamań, są zaliczane do urazów narządu ruchu i wiążą się z ryzykiem niepełnosprawności.

Układ mięśniowy

Układ mięśniowy składa się z ponad 600 mięśni, które w zdecydowanej większości występują symetrycznie, stanowiąc swoje lustrzane odbicie odpowiednio dla prawej i lewej strony ciała. Poza nielicznymi, do których należą m.in. mięśnie okoruchowe, mimiczne, mięsień szeroki szyi, oddechowe i zwieracze, pełnią funkcję w obrębie narządu ruchu, przenosząc siły mechaniczne poprzez przyczepy kostne (nieliczne mięśnie mają swoje przyczepy obwodowe poza elementami kostnymi, np. mięśnie dłoniowy długi czy pośladkowy wielki). Skurcze poszczególnych grup mięśniowych regulowane przez układ nerwowy umożliwiają ich współdziałanie w wykonywaniu specyficznych, nieraz bardzo złożonych ruchów. Z tego też powodu są one aktywnymi elementami narządu ruchu; układ kostny i torebkowo-więzadłowy zaliczane są do składowych biernych. Przyczepy mięśni do kości zbudowane są z nieelastycznej tkanki włóknistej przechodzącej w dalszym odcinku w płytkę chrzęstną przyczepiającą się bezpośrednio do kości (tzw. enteza). Stanowią one najmniej wytrzymały i poprzez to najbardziej podatny na urazy mechaniczne element czynny narządu ruchu.1 Znaczne nieraz siły przenoszone przy skurczach mięśni mogą zatem powodować częściowe lub nawet całkowite przerwanie ich ciągłości, doprowadzając do zaburzeń funkcji narządu ruchu.2

Przenoszone zwrotnie sygnały z zakończeń nerwowych receptorów czucia głębokiego (proprioceptorów) ulokowanych w mięśniach, ścięgnach i więzadłach zabezpieczają przed urazami spowodowanymi nadmiernym skurczem mięśni, ograniczając siłę ich skurczu na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego.3 Zaburzenia ich funkcji, będące najczęściej skutkiem doznanych urazów mechanicznych (przebyte wcześniej naderwania mięśni, ścięgien i więzadeł), jak również niekontrolowane skurcze występujące np. w napadach padaczki zagrażają uszkodzeniami mięśni lub ich przyczepów i stanowią przyczynę nieraz bardzo nawet rozległych urazów.4,5 Z kolei powtarzające się urazy o energii zbyt małej, aby mogły doprowadzić do pełnego zerwania, ale wystarczającej, by spowodować naderwanie części włókien, mogą prowadzić do mikrouszkodzeń, jeśli występują przewlekle. Sumujące się kolejne urazy, powtarzane przed wygojeniem poprzednich, mogą prowadzić do entezopatii.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Stawy

Stawy stanowią ruchome połączenia między kośćmi. Występujące w ich obrębie chrząstki stawowe (szkliste) umożliwiają płynny, niezaburzony ruch dzięki odpowiednio dopasowanym, wyprofilowanym kształtom [...]

Urazy rozcięgien

Urazy rozcięgien, stanowiących połączenia mięśni z elementami kostnymi i w sporadycznych przypadkach także tkanki podskórnej, są również często występującymi urazami narządu ruchu. Pacjenci zazwyczaj [...]

Mechanizm urazów mięśni, ścięgien i stawów

Uszkodzenia mięśni i ścięgien mogą powstać zarówno w mechanizmie urazu bezpośredniego, jak i pośredniego. W przypadku tego pierwszego silne uderzenie może być przyczyną ich uszkodzenia [...]

Zasady diagnostyki urazów mięśni, ścięgien, więzadeł i stawów

Podstawą jest rzetelnie przeprowadzony wywiad chorobowy i badanie przedmiotowe pozwalające na ukierunkowanie diagnostyki obrazowej umożliwiającej ustalenie rozpoznania. Poznanie okoliczności urazu, kierunku działania [...]

Postępowanie terapeutyczne

Leczenie urazów mięśni i stawów uzależnione jest od rodzaju i rozległości obrażeń. Z przyczyn oczywistych może ono nastąpić jedynie po ustaleniu rozpoznania, uzależnionego od [...]

Leczenie farmakologiczne

Farmakoterapia wspomagająca urazów mięśni i stawów obejmuje leczenie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe i przeciwzakrzepowe, a w przypadku urazów otwartych również antybiotykoterapię i profilaktykę przeciwtężcową.

Porady ortopedy dla internisty

Rozumienie patomechanizmu zmian chorobowych wywołanych urazem pozwala zaplanować przeprowadzenie ukierunkowanej diagnostyki obrazowej i tym samym ustalić rozpoznanie warunkujące wdrożenie odpowiedniego postępowania. W wielu [...]

Do góry