Definicja

Nietrzymanie moczu (NTM) to objaw oznaczający wyciek moczu z cewki moczowej lub jej okolicy, nad którym pacjent nie może zapanować. Do wycieku może prowadzić kilka patologii. Moczenie nocne wprawdzie wpisuje się w tę definicję, jednak w nomenklaturze urologicznej mikcji w czasie snu nie uznaje się za formę nietrzymania moczu i są one omawiane osobno.

Główne przyczyny nietrzymania moczu

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

Choroba jest spowodowana osłabieniem zwieracza zewnętrznego i mięśni gładkich cewki, a u kobiet również mechanizmu biernego związanego z właściwym podparciem cewki przez więzadła, powięzi i mięśnie dna miednicy. U mężczyzn objaw świadczy o jednoczesnym uszkodzeniu dwóch mechanizmów – zwieracza zewnętrznego i szyi pęcherza moczowego.

Nietrzymanie moczu z parć naglących

Tu choroba dotyczy pęcherza moczowego, dokładniej mięśnia wypieracza moczu, którego silne i niekontrolowane skurcze prowadzą do dużego wzrostu ciśnienia w pęcherzu. Nawet mimo prawidłowo funkcjonujących mechanizmów trzymania skurcze wypieracza powodują wyciek.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia

Jest to objaw przeszkody podpęcherzowej i przepełnienia pęcherza. Do wycieku moczu dochodzi co kilkadziesiąt minut, w momencie gdy ciśnienie w pęcherzu przekracza ciśnienie zamknięcia cewki. Wzrosty ciśnienia śródpęcherzowego nie są w tym przypadku generowane przez skurcz wypieracza, lecz przez gromadzący się stale mocz, którego objętość przekracza zdolność swobodnego rozciągania się ścian pęcherza. Wyciek ustępuje po chwili, gdy w jego wyniku ciśnienie śródpęcherzowe nieco się obniża. Pęcherz pozostaje jednak nadal pełny. Pacjent nie odczuwa wyraźnego parcia na mocz. Nadmiernie wypełnionemu pęcherzowi może towarzyszyć obustronny zastój moczu w górnych drogach moczowych i niewydolność nerek.

Przetoka moczowa

Do powstania patologicznego połączenia między drogami moczowymi i rodnymi dochodzi zwykle w wyniku śródoperacyjnego uszkodzenia obu układów lub popromiennego uszkodzenia tkanek pochwy i pęcherza. Wyciek jest bezwiedny, niemal stały, obfity.