Angiologia
Możliwości redukcji objawów związanych z niedokrwieniem kończyn dolnych
prof. dr hab. n. med. Dariusz Janczak1,2
lek. Agnieszka Ziomek1,2
lek. Michał Leśniak1,2
lek. Dawid Janczak3
- Niedokrwienie kończyn dolnych jako powszechnie występująca choroba sercowo-naczyniowa
- Dokładne omówienie procesu diagnostycznego (wywiad, badanie przedmiotowe, wskaźnik kostka–ramię, test marszu, badania obrazowe)
- Sposoby terapii wykorzystujące różne metody w zależności od postaci zmian patologicznych – farmakoterapia, programy treningowe i leczenie zabiegowe
Niedokrwienie kończyn dolnych jest powszechną chorobą sercowo-naczyniową, która według szacunków występuje u ponad 200 milionów osób na całym świecie i jest związana ze znaczną zachorowalnością, umieralnością i upośledzeniem jakości życia. Może występować pod postacią przewlekłego, krytycznego lub ostrego niedokrwienia; każda z nich wymaga innego podejścia terapeutycznego. Występowanie miażdżycy w łożysku naczyniowym kończyn dolnych bezpośrednio przekłada się na wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego. U pacjentów z chorobą tętnic obwodowych (PAD – peripheral artery disease) ryzyko wystąpienia udaru mózgu i zawału mięśnia sercowego jest większe niż w populacji osób zdrowych. W związku z tym zasadne jest czynne poszukiwanie objawów przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych u pacjentów z podwyższonym ryzykiem PAD.
Diagnostyka
Ocena pacjenta obciążonego zwiększonym ryzykiem PAD (tab. 1) rozpoczyna się od wywiadu klinicznego i badania przedmiotowego. Głównym objawem jest chromanie przestankowe, czyli ból mięśni kończyn dolnych pojawiający się podczas wysiłku i ustępujący po krótkim odpoczynku. Jeżeli zwężone są wyższe odcinki układu tętniczego, takie jak aorta i tętnice biodrowe, pacjenci mogą się uskarżać na ból ud i pośladków, a u mężczyzn mogą pojawiać się zaburzenia erekcji (zespół Leriche’a). W badaniach dowiedziono jednak, że u większości osób z PAD nie występują typowe objawy chromania przestankowego, tylko nietypowe, o które lekarz również powinien zapytać (tab. 2). W przypadku krytycznego niedokrwienia kończyn dolnych krew nie dociera do tkanek w wystarczającej ilości, przez co dochodzi do ich niedotlenienia nawet w spoczynku. Ból ma wówczas charakter stały, może pojawiać się w nocy i nasila się wyraźnie podczas wysiłku. Gdy choroba postępuje, w wyniku niedokrwienia pojawiają się owrzodzenia i ogniska martwicy głównie w obrębie palców stóp.
Badanie przedmiotowe pacjenta z podejrzeniem PAD obejmuje dokładne, obustronne badanie tętna na tętnicy udowej, podkolanowej, piszczelowej tylnej i grzbietowej stopy, wysłuchanie szmerów naczyniowych oraz dokładne obejrzenie nóg i stóp. Objawy sugerujące PAD zestawiono w tabeli 3.
