Alergologia

Alergiczny nieżyt nosa

prof. dr hab. n. med. Jerzy Liebhart

Emerytowany Profesor Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Jerzy Liebhart, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich , ul. Marii Skłodowskiej-Curie 66, 50-369 Wrocław

  • W terapii alergicznego nieżytu nosa najskuteczniejsze są glikokortykosteroidy (w postaci donosowej rekomendowane u dzieci i dorosłych)
  • Zgodnie z raportem ARIA 2010 spośród leków przeciwhistaminowych najlepiej stosować bilastynę, desloratadynę i feksofenadynę
  • Immunoterapia alergenowa może pomóc w złagodzeniu objawów, wpłynąć na redukcję zapotrzebowania na leki objawowe, zmniejszyć ryzyko uczulenia na nowe alergeny i rozwoju astmy

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest klinicznie zdefiniowany jako objawowa patologia nosa wywołana przez IgE-zależną reakcję zapalną po ekspozycji na alergen1. Mimo że charakteryzuje się względnie łagodnym przebiegiem i nie powoduje zagrożenia życia, ANN może istotnie upośledzać wielu pacjentom jakość życia i ograniczać funkcje poznawcze, a ze względu na bardzo duże rozpowszechnienie generuje znaczące bezpośrednie i pośrednie koszty społeczne. Strategia leczenia ANN obejmuje: unikanie (jeżeli to możliwe) ekspozycji na alergeny, farmakoterapię, immunoterapię, leczenie chirurgiczne oraz edukację chorych.

Klasyfikacja

Do 2001 r. podstawą klasyfikacji alergicznego nieżytu nosa był okres występowania objawów. Obowiązywał wtedy podział na sezonowy i całoroczny ANN, a wywołujące go alergeny analogicznie zaliczano do kategorii sezonowych lub całorocznych. Od kilkunastu lat zgodnie z rekomendacjami Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA)1 alergiczny nieżyt nosa dzieli się na okresowy i przewlekły (tab. 1) oraz łagodny i umiarkowany lub ciężki (tab. 2).

Jednocześnie w kolejnych korektach (revisions) do ostatniego pełnego raportu ARIA z 2008 r.2 opublikowanych w latach 2010 i 20163,4 oraz w rekomendacjach dotyczących leczenia ANN przedstawionych w 2017 r. przez American Academy of Allergy, Asthma and Immunology (AAAAI) i American College of Allergy, Asthma and Immunology (ACAAI)5 nadal wykorzystywany jest podział na sezonowy i całoroczny alergiczny nieżyt nosa.

Epidemiologia

Częstość występowania alergicznego nieżytu nosa według oszacowań dokonanych metodą ankietową mieści się w przedziale 2-25% u dzieci i od 1% do ponad 40% u dorosłych. Najczęściej odnotowywany przedział wartości to 10-30%1,4,6. Ocenia się, że w skali całego globu na ANN cierpi co najmniej 400 mln osób. Częściej chorują mieszkańcy miast niż wsi. Obserwowane w ciągu ostatnich 30 lat wskaźniki chorobowości wykazują tendencję wzrostową, przede wszystkim w tych krajach, w których wyjściowo były niskie. W badaniu Polish Multicentre Study of Epidemiology of Allergic Diseases (PMSEAD) przeprowadzonym w latach 1997-98 częstość występowania ANN u dorosłych w wieku >16 lat oszacowano na 11,5%7, podczas gdy w przeprowadzonym 10 lat później badaniu Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce (ECAP) w grupie wiekowej 20-44 lata stwierdzono występowanie ANN na poziomie 22% w rejonach miejskich i 20% w rejonach wiejskich8. Porównywalność wyników tych dwu badań jest jednak ograniczona ze względu na różnice w zastosowanej metodologii.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Etiopatogeneza

Alergiczny nieżyt nosa jest schorzeniem o jednorodnym patomechanizmie IgE-zależnego zapalenia indukowanego ekspozycją na alergeny. Objawy są wywoływane przez kontakt alergenów ze specyficznymi [...]

Alergeny

Alergiczny nieżyt nosa mogą wywoływać liczne aeroalergeny: wewnątrz- i zewnątrzdomowe, sezonowe i całoroczne. W Polsce dominującą rolę odgrywają pyłki roślin, traw i zbóż, a także drzew, [...]

Rozpoznanie

Na obraz kliniczny ANN składają się objawy ze strony:

Różnicowanie

Alergiczny nieżyt nosa jest najbardziej rozpowszechnioną formą nieinfekcyjnych nieżytów nosa. Do zapalenia błony śluzowej nosa może prowadzić wiele różnych stanów chorobowych [...]

Leczenie

Strategia leczenia ANN obejmuje: unikanie (jeżeli to możliwe) ekspozycji na alergeny, farmakoterapię, immunoterapię, leczenie chirurgiczne oraz edukację chorych.

Najczęstsze choroby współistniejące

Astma występuje u 15-38% chorych na ANN. Z kolei objawy ANN są odnotowywane u 6-85% astmatyków.4 W związku z tym u pacjentów cierpiących na alergiczny nieżyt nosa [...]

Podsumowanie

Alergiczny nieżyt nosa należy do najczęstszych schorzeń układu oddechowego. Szacuje się, że występuje u 10-30% populacji ogólnej. Zasady postępowania w przypadkach ANN regulują [...]
Do góry