Wytyczne w praktyce

Statyny – czy należy obawiać się działań niepożądanych?

lek. Marek Stopa1

dr hab. n. med. Agnieszka Olszanecka2

prof. dr hab. n. med. Danuta Czarnecka2

1Szpital Uniwersytecki w Krakowie

2I Klinika Kardiologii i Elektrokardiologii Interwencyjnej oraz Nadciśnienia Tętniczego, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Agnieszka Olszanecka
I Klinika Kardiologii, Elektrokardiologii Interwencyjnej, oraz Nadciśnienia Tętniczego, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum, ul. M. Kopernika 17, 31-501 Kraków, tel. 12 424 73 00, e-mail: agnieszka.olszanecka@uj.edu.pl

  • Omówienie i komentarz do stanowiska naukowego American Heart Association 2018
  • Wskazanie działań niepożądanych statyn na poszczególne narządy i układy
  • Analiza interakcji statyn z lekami z innych grup oraz sposób postępowania w przypadku niekorzystnego oddziaływania na siebie przyjmowanych przez pacjenta leków

Poniższy artykuł stanowi omówienie i komentarz do opublikowanego w grudniu 2018 r. stanowiska naukowego American Heart Association (AHA) na temat bezpieczeństwa stosowania statyn1. Dokument ten w sposób wszechstronny omawia zagadnienie możliwych działań niepożądanych związanych z tą grupą leków. Z uwagi na dużą liczbę pacjentów, którzy mają wskazania do przyjmowania statyn, ale też wobec rosnących obaw związanych ze stosowaniem tej grupy leków i krążących w mediach fałszywych informacji poniższy artykuł może okazać się pomocny dla lekarzy praktyków, ponieważ jasno wskazuje korzyści oraz przedstawia w sposób obiektywny ryzyko i zasady postępowania w przypadku wystąpienia działań niepożądanych statyn.

Wprowadzenie

Statyny to jedne z najczęściej stosowanych leków. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych przyjmuje je więcej niż 25% populacji powyżej 40 r.ż., co stanowi ponad 25 mln osób2. Statyny obniżają ryzyko sercowo-naczyniowe, redukując częstość zawałów serca, udarów mózgu i innych zdarzeń sercowo-naczyniowych3. Niestety, coraz więcej pacjentów rezygnuje z przewlekłej terapii statynami z uwagi na złą tolerancję leków z tej grupy bądź w ogóle jej nie podejmuje z obawy przed działaniami niepożądanymi4. W niniejszym artykule omówione zostaną z podziałem na poszczególne układy narządów rzeczywiste działania niepożądane statyn, jak również te, których związku z terapią statynami nie dowiedziono. Przeanalizowane zostaną ponadto interakcje z innymi lekami, a także bezpieczeństwo stosowania statyn w różnych grupach pacjentów.

Działania niepożądane

Układ mięśniowy

Narządem najczęściej kojarzonym z działaniem niepożądanym statyn są mięśnie. Autorzy dokumentu AHA najwięcej miejsca poświęcają temu zagadnieniu, gdyż wzbudza ono największe obawy1. Objawy ze strony mięśni wywołane statynami są zazwyczaj obustronne, symetryczne i ograniczone do mięśni szkieletowych5. Najczęściej skargi dotyczą proksymalnych mięśni szkieletowych – zginaczy uda, mięśni obręczy ramiennej, czasem bóle są lokalizowane w dolnej części pleców. Typowo objawy ze strony mięśni związane ze stosowaniem statyn pojawiają się kilka miesięcy po ich wprowadzeniu do terapii, zwiększeniu dawki lub dołączeniu leku, który może wchodzić w interakcję ze statyną.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Interakcje lekowe

Kolejną kwestią budzącą niepokój lekarzy praktyków są interakcje statyn z innymi lekami przyjmowanymi na stałe przez pacjentów. Owych interakcji faktycznie jest wiele, [...]

Bezpieczeństwo w zależności od populacji pacjentów

Pacjenci w starszym wieku mogą być narażeni na częstsze działania niepożądane leków z uwagi na ich wolniejsze usuwanie z ustroju, a także wielochorobowość i w konsekwencji dużą [...]

Podsumowanie

W literaturze opisywanych jest wiele działań niepożądanych statyn. W większości przypadków są one jednak łagodne albo nie mają istotnego znaczenia klinicznego. Poważne działania [...]

Komentarz

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów na świecie. W ich zapobieganiu kluczowe znaczenie mają zdrowy styl życia, odpowiednia dieta, regularna aktywność [...]

Do góry