Onkologia
Rak wątrobowokomórkowy a cukrzyca
lek. Mateusz Chapuła
dr hab. n. med. Michał Kukla
dr hab. n. med. Marek Waluga
- Zwiększona częstość występowania niektórych nowotworów u chorych na cukrzycę typu 2 jest skutkiem insulinooporności powodującej hiperinsulinizm i hiperglikemię
- Głównymi czynnikami ryzyka rozwoju HCC w przebiegu cukrzycy są: czas trwania cukrzycy, poziom insulinooporności, hiperglikemia, dysbioza i otyłość
- Stosowanie metforminy istotnie zmniejsza ryzyko nowotworów lub śmiertelności z ich powodów w porównaniu z innymi terapiami redukującymi stężenie glukozy
Według najnowszych danych World Health Organization (WHO) na świecie na cukrzycę choruje około 422 mln osób i liczba ta wciąż rośnie. Dla porównania: w 1980 r. chorych na cukrzycę było 108 mln. Rozpowszechnienie cukrzycy w populacji Polski sięga 9,5%. Wraz ze wzrostem liczby osób z nadwagą lub otyłością zwiększa się częstość występowania cukrzycy w społeczeństwie. Wśród chorych na cukrzycę osoby z nadmierną masą ciała stanowią ponad 80%. Występowanie cukrzycy i otyłości ściśle wiąże się z zespołem metabolicznym, u którego podstawy leży insulinooporność (IR – insulin resistance). Cukrzyca nie tylko niekorzystnie wpływa na zdrowie, lecz także stanowi samodzielny czynnik ryzyka rozwoju niektórych nowotworów. Największe względne ryzyko dotyczy rozwoju raka wątrobowokomórkowego (pierwotnego raka wątroby; HCC – hepatocellular carcinoma), trzustki, endometrium, okrężnicy i odbytnicy, piersi oraz pęcherza moczowego1. Względne ryzyko zachorowania na raka u osób chorych na cukrzycę typu 2 (T2DM – type 2 diabetes mellitus) w przypadku kobiet jest największe dla nowotworów endometrium (ryzyko względne [RR – relative risk] wynosi 1,97), a w przypadku mężczyzn dla HCC (RR 2,43)2.
Epidemiologia
Rak wątroby jest piątym najczęściej występującym nowotworem i drugą przyczyną umieralności z powodu nowotworów na świecie3. Częstość występowania HCC, który stanowi przeważającą formę raka wątroby (ponad 80% przypadków), wzrasta wraz z wiekiem i jest około trzech razy większa wśród mężczyzn niż kobiet4. Szacuje się, że liczba zachorowań na świecie wynosi około 750 000 rocznie i stale wzrasta. Około 80% zachorowań występuje w Afryce i Azji Południowo-Wschodniej. Według oficjalnych raportów w Polsce nowotwór ten pojawia się u 2000-3000 chorych rocznie, niemniej jest to liczba niedoszacowana5. Nowotwór rozpoznawany jest najczęściej pomiędzy 55 a 64 r.ż. Mediana wieku rozpoznania wynosi 63 lata, a śmierci z powodu tego nowotworu 67 lat.
Czynniki ryzyka rozwoju pierwotnego raka wątroby
Na rozwój HCC wpływa wiele czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia HCC jest rozwój zaawansowanego włóknienia i marskości wątroby. Występuje ona u 80-90% chorych z tym nowotworem. Przeważająca li...
