Farmakoterapia
Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów – aktualne postępowanie
dr n. med. Maria Maślińska
lek. Beata Bierca-Kroc
lek. Kinga Kostyra-Grabczak
lek. Michał Jakubaszek
dr hab. n. med. Brygida Kwiatkowska, prof. nadzw. NIGRiR
- Rozwój reumatoidalnego zapalenia stawów zazwyczaj następuje powoli, a jego charakterystycznymi objawami są ból, obrzęk i sztywność poranna
- W terapii RZS wykorzystuje się leki modyfikujące przebieg choroby, glikokortykosteroidy i leki przeciwbólowe, niekiedy konieczne jest też zastosowanie leczenia operacyjnego
- Celem terapii jest osiągnięcie remisji i jej utrzymanie lub przynajmniej osiągnięcie niskiej aktywności choroby
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której dominuje zapalenie błony maziowej stawów prowadzące do trwałego uszkodzenia struktur je tworzących. Jest to choroba ogólnoustrojowa, w jej przebiegu dochodzi również do zmian pozastawowych, narządowych. Częstość RZS w populacji ogólnej wynosi 0,5-1,0%1, kobiety chorują istotnie częściej – jak wykazano w badaniu QUEAT-RA, trzy razy częściej niż mężczyźni (75% chorych na RZS to kobiety)2.
Patofizjologia RZS
Przyczyna choroby nie jest znana. Prawdopodobnie do jej rozwoju dochodzi u osoby predysponowanej genetycznie w wyniku oddziaływania pewnych czynników środowiskowych. Wśród czynników genetycznych główną rolę odgrywają geny HLA-DR, przede wszystkim HLA-DR43, którego występowanie stwierdza się u 60-70% chorych, natomiast w populacji ogólnej występuje on z częstością 20%. Spośród czynników środowiskowych najistotniejsze jest palenie tytoniu4, które zwiększa ryzyko rozwoju RZS aż 21-krotnie, przyczyniając się do cytrulinacji białek. Zaobserwowano, że rozwojowi choroby sprzyja również nadwaga. U pacjentów z nadwagą i otyłością choroba przebiega agresywniej, a leczenie jest mniej skuteczne5,6. Różnego rodzaju infekcje też mogą stanowić przyczynę rozwoju RZS. Są to m.in. zakażenie wirusem Epsteina-Barr, bakteriami z rodziny Mycoplasma bądź Porphyromonas gingivalis, które wywołują choroby przyzębia, jak również przyczyniają się do procesu cytrulinacji białek7. Przeciwciała przeciwko cytrulinowanym białkom (ACPA – anticitrullinated protein antibodies) odgrywają kluczową rolę w patomechanizmie RZS8. Proces ten jest katalizowany przez modyfikację białek polegającą na zamianie dodatniej reszty argininy w obojętną cytrulinę. Do białek ulegających cytrulinacji i tych, przeciwko którym są wytwarzane przeciwciała w RZS, należą m.in. kolagen typu II, fibrynogen/fibryna, wimentyna oraz α-enolaza.
Wzmożona cytrulinacja jest charakterystyczna dla rozwoju RZS, chociaż wykrywa się ją także w stwardnieniu rozsianym i chorobie Alzheimera8. Przeciwciała ACPA mogą w niewielkim odsetku pojawiać się w innych chorobach autoimmunologicznych, jednak od...
